مجله خبری«رهوا».ایران در صنعت هوافضا در فهرست ۱۰کشور برتر جهان قرار دارد. طبق قانون برنامه پنج ساله ششم، دولت موظف به توسعه گسترده صنعت هوا فضا شده و بومی‌سازی تجهیزات این عرصه، نشان از پتانسیل علمی و فنی کشور در این زمینه دارد.

هزار برابر ارزشمندتر از خودرو
ماهواره‌ها برای آنکه از مدار ۴۰۰کیلومتر به ۷ هزار کیلومتر برسند، نیاز به موتور‌های پرقدرت دارند. درصد عمده‌ای از فعالیت این موتور‌های پرقدرت بر تولید انرژی است و بدنه آن باید سبک باشد؛ یعنی یک طراحی پیچیده که متخصصان دانشگاهی از پس آن برآمده‌اند. موتور‌های فضایی یا همان موتور‌های ماهواره‌ای به انجام تست‌های شبیه‌سازی و خلأ هم نیاز دارند. این تست‌ها از سال گذشته در پژوهشگاه فضایی طراحی و پیاده‌سازی شد.

از این جهت فناوری فضایی را فناوری نوین یا پیشرفته می‌گویند که سود ارزش افزوده آن بسیار بالاست. اگر ارزش افزوده فناوری فضایی را با فناوری خودرو مقایسه کنیم و اگر فناوری خودرو را نسبت به وزن خودرو بسنجیم، ارزش افزوده خودرو کیلویی ۴ دلار و در حوزه فناوری فضایی ارزش افزوده ماهواره کیلویی ۴ هزار دلار است!

عبور از موانع تحریم
رئیس پژوهشگاه فضایی ایران با بیان اینکه در پروژه موتور‌های فضایی آرش از توان علمی دانشگاه‌ها استفاده شده است، گفت: «کشورمان به دانش ساخت موتور‌های فضایی که پیش از این در اختیار امریکا بود، دست یافت.»

حسین صمیمی با بیان این مسئله که به دلیل موانع تحریم امکان استفاده از موتور‌های فضایی استار برای ما وجود نداشت، افزود: «البته تاکنون نیازی به استفاده از این موتور‌ها احساس نمی‌شد چراکه ماهواره‌های ایرانی در مدار پایین زمین قرار می‌گرفتند، اما هم‌اکنون که قصد انتقال ماهواره به مدار بالای زمین را داریم، باید از موتور‌های فضایی استفاده کنیم و به همین دلیل آن را در کشور ساختیم.»

صعود ۷ هزار کیلومتری با خانواده آرش
صمیمی به مدل‌های مختلف این موتور‌ها اشاره کرد و گفت: «موتور فضایی آرش در سامانه انتقال مداری ماهواره قرار می‌گیرد و امکان ارسال ماهواره را به مدار‌های بالای زمین فراهم می‌کند. خانواده موتور‌های فضایی آرش در چند ورژن در دست ساخت است که در آینده نزدیک موتور «آرش ۲۰» را در بلوک انتقال مداری برای ماهواره ناهید ۲ به‌کار خواهیم گرفت.»

به گفته صمیمی این موتور‌ها «به مرور توسعه و بهبود پیدا خواهند کرد تا در نقشه راه توسعه ماهواره‌ها به‌کار گرفته شوند. ضمن اینکه سامانه انتقال‌مداری ماهواره برد مداری ماهواره را زیاد می‌کند و پس از آنکه ماهواره ارتفاع ۴۰۰کیلومتر را طی کرد از آنجا به بعد بلوک انتقال مداری با استفاده از موتور فضایی امکان هدایت ماهواره را تا مدار ۷هزار کیلومتر زمین بر عهده دارد.»

وی در نهایت اظهار داشت: «در حال انجام تست‌های مکرر برای موتور‌های فضایی آرش هستیم تا کاربرد این فناوری تثبیت شود، اما به جرئت می‌توانیم بگوییم که به دانش این فناوری در کشور دست پیدا کرده‌ایم. سایر کشور‌ها نیز از این فناوری برای انتقال ماهواره‌هایشان استفاده می‌کنند؛ البته سایر کشور‌ها به دلیل آنکه تحریم نیستند از موتور‌های فضایی امریکا استفاده می‌کنند، اما ما توانسته‌ایم موانع تحریم را شکسته و موتور‌های فضایی که قابل رقابت با موتور‌های استار است را طراحی کنیم.»

موفقیت پشت موفقیت
طراحی و ساخت این موتور‌های ماهواره‌بر تنها دستاورد جدید صنایع فضایی کشور نبود. مهر امسال مشخص شد که دانشمندان حوزه هوافضای کشورمان توانسته‌اند با ترکیب ماهواره و پهپاد، به توانایی مشاهده اجسام به کوچکی ۲۰ سانتیمتر به روی زمین دست یابند. پیش از این قدرت شناسایی ماهواره‌ها روی زمین ۱۰ متر بود و اطلاعات دقیق‌تر باید از کشور‌های دیگر با هزینه سنگینی خریداری می‌شد که این دستاورد جدید در پیش‌بینی و مدیریت بحران کمک شایانی می‌کند.

به گفته رئیس مرکز ملی فضایی در رونمایی از این پروژه، قبلاً برای دریافت اطلاعات زیر یک متر باید ۲۵ دلار به‌ازای هر کیلومترمربع پرداخت می‌شد، اما الان بدون اینکه هزینه‌ای انجام شود با یک مجموعه چند‌۱۰ میلیونی از شرکت‌ها توانسته‌ایم این خلأ را پر کنیم.

نکته مهم این است که دیتا‌هایی را که از ماهواره و پهپاد به‌دست می‌آید، می‌توان تلفیق و تحلیل کرد. با اینکه حجم و نوع دیتا‌ها (اطلاعات) متفاوت است، اما شرکت‌های دانش بنیان دانشگاهی توانسته‌اند تحلیل ترکیب اطلاعاتی را به دست بیاورند. در همین راستا مرکز ملی فضایی به نرم‌افزار‌هایی دست یافته که اگر می‌خواستند آن‌ها را از خارج تأمین کنند، باید مبالغ فوق‌العاده زیادی از کشور خارج می‌شد.