روابط ساختگی برای درآمدزایی
مهراد جم بیش از دو میلیون فالوور در اینستاگرام دارد و حال فردی که با او رابطه عاشقانه دارد، ۱۰ میلیون ایرانی او را در اینستاگرام دنبال میکنند. جالب اینکه از زمانی که خبر دوستی این دو نفر در فضای اینستاگرام منتشر شده تقریبا ۸۰۰ هزار نفر به فالوورهای مهراد جم اضافه شده و او حالا اعلام کرده که میخواهد یک سایت شرطبندی فوتبال دایر کند. از نمونههای بارز افراد دیگر نیز میتوان به پیام صادقیان، بازیکن اسبق باشگاه پرسپولیس با یک میلیون و ۳۰۰ هزار دنبال کننده اشاره کرد که باز کردن سایت شرطبندی توسط وی خبرساز و منجر به محرومیت ۱۵ ساله وی از فوتبال شد. حتی میتوان مهاجرت ریحانه پارسا را نیز بیارتباط با این موضوع ندانست.
او که فعلا ۶۴۶ هزار دنبال کننده دارد، به تازگی اعلام کرده که قصد تاسیس سایت شرطبندی را ندارد، ولی همزمان در اینستاگرامش درخواست تبلیغات کرده است. پس بعید به نظر نمیرسد که همانند دهها موارد مشابه، تا چند وقت آینده فیلمهایی از وی با لباسهای چند هزار دلاری، خودروهای چند میلیون دلاری در ویلاهایی لاکچری منتشر شود. یا از طریق یک اتفاق و خبر و دوستیاش با یک چهره هنری که اتفاقا حدود چهار میلیون و ۵۰۰ هزار فالوور دارد، بتواند تعداد دنبالکنندگانش را به بیش از یک میلیون نفر برساند و آن زمان وسیلهای میشود برای ساخت و تاسیس یک سایت شرطبندی فوتبال که توسط مافیا و شبکه قدرتمند آن مورد حمایت قرار میگیرد.
با این اوصاف، به نکته مهم ماجرا میرسیم و آن تشویق جوانان به حضور در سایتهای شرطبندی است که زیر نظر مافیای بسیار گستردهای از افراد بانفوذ اقتصادی و سیاسی اداره میشود. برخی از تبلیغات چهرهها در اینستاگرام، میلیونها بازدید کننده دارد و گاهی تعداد افرادی که پستهای اینستاگرامی آنها را میبینند، تعدادشان از مخاطبان تبلیغات در صدا و سیما بیشتر میشود که برای هر ۱۰ ثانیه تبلیغ میلیاردها تومان پول میگیرد. اگر در اینستاگرام و در صفحات افرادی همچون امیرحسین مقصودلو (مشهور به تتلو)، دنیا جهانبخت، ساشا سبحانی، داوود هزینه و دیگر شاخهای مجازی سری بزنید، تبلیغات سایتهای شرطبندی را مشاهده میکنید.
گردش مالی این سایتها در سال چقدر است؟
اما مبالغ این سایتها چطور رد و بدل میشود؟ پیش از افزایش تحریمها و قیمت دلار، مدیر سایت یک شماره حساب به کاربر ارائه میداد که مبلغی حدود ۲۰۰ دلار از طریق صرافیها به آن حساب واریز کند و این پیش شرط ورود به سایت بود اما با تحریمها و انتقال سخت ارز، مدیران و گردانندگان این سایتهای شرطبندی که فقط ابزار تبلیغشان در ترکیه است، به روستاهای دور افتاده میروند و به پیرمردها و پیرزنها که عمدتا سواد خواندن و نوشتن ندارند، مبلغی پرداخت میکنند تا با نام خودشان برای آنها یک حساب بانکی باز کند و هر بار که مبلغی به حساب آن فرد روستایی واریز شود، توسط مسئولان سایت سریع برداشته میشود. این شماره کارتها هر چند روز یکبار نیز تغییر میکند تا شناسایی آنها سخت شود و اگر پلیس فتا این کارتها را مسدود کرد، پولی متضرر نشوند.
گردش مالی این سایتها باور نکردنی است و طبق گزارش مرکز مبارزه با جرایم ملی و سازمانیافته پلیس فتا در دو سال اخیر رصدهای انجام شده در سایتهای قمار و شرطبندی منجر به تشکیل دو هزار و ۶۹۱ فقره پرونده قضایی با گردش مالی بالغ بر ۲۵ هزار میلیارد ریال شده است. این مبالغ از جیب جوانانی میرود که نمیدانند رابطه دوستی فلان بازیگر و خواننده در آنطرف مرز ساختگی است یا خودروها و ویلاهای آقازادهای که سایت شرطبندی دارد دکور نمایشی برای خالی کردن جیب جوانان و ترغیب آنها برای حضور در این قمارهای مجازی است.
مسئول نظارت بر این سایتها کجاست؟
اما سئوالی که وجود دارد، این است که چه نهادی بر روی این سایتها نظارت دارد؟ کاووسی مدیر کل ارزی اسبق بانک مرکزی اظهار کرد: تراکنشهای خودپردازها، درگاههای پرداخت و کارت خوان در سراسر کشور رقم بالایی را به خود اختصاص داده است. مهمترین ابزاری که برای تایید صلاحیت برای اعطای پایانه پرداخت کار میرود، تایید صلاحیت واحد صنفی است که تقاضای درگاه یا کارتخوان داده است. واحد صنفی جواز کسب خود را ارائه داده و در مقابل دستگاه کارت خوان به آن تعلق میگیرد.
مدیر کل ارزی اسبق بانک مرکزی تصریح کرد: درگاهها و کارت خوانهایی که به واحدهای صنفی اختصاص داده میشود، گاهی اجاره داده میشود. اجاره این کارت خوانها یا درگاهها میتواند موجب انحراف از مسیر اصلی شده و به مراتب در سایتهای پولشویی قمار یا سایتهای شرط بندی استفاده شود. مهمترین راه مقابله با سایتهای شرط بندی بحث سیستماتیک بودن آن است. در حال حاضر دو نهاد ” شاپرک” و ” کاشف” متولی نظارت بر روی سایتهای شرط بندی هستند و به محض رصد کردن این گونه فعالیتها در اقدام اول به صاحبان آنها تذکر داده میشود واگر این گونه اقدامات تکرار شود حساب آنها مسدود خواهد شد.
دامنه مورد استفاده سایتهای شرط بندی اجارهای است
سیدادیب حافظیگل، پژوهشگر و مشاور در حوزه پرداخت، به بخشهایی از عملکرد این سایتها پرداخته و معتقد است این سایتها در سالهای گذشته توانستهاند به شکل هوشمند کار کنند و همواره یک قدم جلوتر از اقدامات و پیشگیریها هستند. به گفته وی قبل از هر چیز باید به این موضوع نظر داشت که قمار و شرطبندی در ایران نه تنها از نظر قانونی ممنوع است که بر اساس اسلام هر گونه فعالیت در این حوزه حرام بوده و هیچیک از مراجع تقلید به هیچ عنوان اجازه فعالیت در این حوزهها را نمیدهند.
این کارشناس درباره چگونگی فعالیت سایتهای شرطبندی و نحوه دور زدن قوانین از سوی آنها اظهار کرد: این سایتها نحوه فعالیت خود را با استفاده از شیوههای مختلف مخفی میکنند. دامنه مورد استفاده سایتهای شرطبندی اجارهای است و گاهی با چند واسطه در اختیار آنها قرار میگیرد. برای باز نگه داشتن درگاههای بانکی نیز از مجوزها یا اطلاعات سایر شرکتها بهره میبرند.
حافظیگل ادامه داد: برای مثال سایتی با هدف فروش یا اجاره یک کالای مجاز ثبت میشود و با استفاده از همین نماد این طور به نظر میرسد که نشان اعتماد لازم را از وزارت صمت دریافت میکند. پس از آن با استفاده از همین نماد به عنوان یک کسبوکار اینترنتی درخواست درگاه بانکی میدهد و امکان پرداختهای الکترونیک را برای خود فراهم میکند.
وی با بیان اینکه ابتدا رصد تراکنشهای این سایتها ممکن نبود، تصریح کرد: پس از بررسیهای طولانیمدت، الگوریتم فعالیتهای بانکی این سایتها کشف شد. برای مثال سایتی برای فروش کالایی که مجوز گرفته که حداقل قیمت آن یک میلیون تومان است، اما وقتی اطلاعات تراکنشهای آن مورد بررسی قرار گرفت، مشخص است که این سایت در چند دقیقه چندین تراکنش ۳۰ هزار تومانی داشته و این روال ادامه دارد. با در کنار هم قرار دادن این اطلاعات نحوه فعالیت بانکی سایتهای شرطبندی شناسایی و ثبت شد.
جذابیت ابتدایی سایتهای شرطبندی برای کاربران و وعدههایی که از سوی آنها برای درآمدزایی بدون دردسر ارایه میشود، باعث شده تعداد کسانی که در آنها فعالیت میکنند، در سالهای گذشته افزایش یابد. جدا از کلاهبرداریهایی که به نام این سایتهای شرطبندی انجام میشود، ممنوعیت فعالیت آنها در ایران عملا فضای عملکردشان را از شفافیت دور کرده و به سمت یک فضای تاریک حرکت میدهد. از این رو به طور دقیق میزان درآمدزایی این سایتها و گردانندگان اصلیشان پنهان است و همین امر باعث شده با وجود تمام برخوردها و پیگیریهایی که در سالهای اخیر انجام شده همچنان تعدادی از این سایتها به کار خود ادامه داده و صاحبان سایتهای شرطبندی در فضای مجازی ایران جولان دهند.