به گزارش«رهوا».زندان‌زدایی امر قانون است. برخی می‌گویند اگر قوانین اسلامی به درستی اجرا شود، چیزی به نام زندان نخواهیم داشت. هم خود زندان و هم عوامل شکل‌گیری آن در یک جامعه به نوعی تحمیل فرهنگ وارداتی است. با این حال امر دستگاه قضا در سال‌های اخیر و به‌ویژه پس از حضور آیت‌الله رئیسی در صدر این دستگاه بر زندان‌زدایی و آزادی هرچه بیشتر زندانیان و جایگزین‌کردن مکافات زندان با مجازات‌های اجتماعی و بازاجتماعی‌کردن زندانیان و در کنار همه این موارد بازپروری و پیشگیری از ورود به زندان بوده است. اکنون و قبل از ترک دستگاه قضا آخرین تلاش‌های رئیسی برای زندان‌زدایی، تأکید او بر استفاده هرچه بیشتر از «تأسیس قانونی استفاده از پابند‌های الکترونیکی» است. چیزی که به اعتقاد او تاکنون بهره کافی از آن برده نشده است: «پابند‌های الکترونیکی یک تأسیس قانونی است. قانون این تأسیس را داشته است و به‌نظر من تاکنون آن‌چنان که باید به این روش عنایت نشده است. چرا از یک تأسیس قانونی استفاده نکنیم؟! الحمدلله این کار دنبال شده است و آمار‌هایی که به من داده شده حاکی از آن است که این کار روز به روز افزایش پیدا می‌کند. این تأسیسی است که قانونگذار قبول کرده است و وقتی که تأسیس قانونی برای تسهیل امر زندان و بازاجتماعی‌کردن زندانیان مؤثر است، چرا از آن استفاده نکنیم؟!»

اگر جمهوری اسلامی بتواند این نگاه بلندمرتبه را به مسئله زندان و زندانیان که بخشی بزرگ از آنان درگیر مکافات‌های ناخواسته و جرائم غیرعمد و مسائل بدهی و مهریه و ورشکستگی هستند، به خوبی در کشور جابیندازد و قضات را به سمت مجازات‌های جایگزین اجتماعی سوق دهد، اتفاق بزرگی در نظام قضایی ما خواهد بود.
آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی روز شنبه در آیین بهره‌برداری از دستاورد‌های جدید فناوری اطلاعات و طرح‌های عمرانی قوه قضائیه با تبریک ایام با برکت میلاد امام رضا (ع) از همه دست اندرکاران جهش و تحول فناورانه در دستگاه قضایی قدردانی کرد و افزود: تحول به معنای شناسایی وضعیت موجود و ترسیم وضعیت مطلوب است و باید تلاش شود در همه بخش‌ها فاصله بین این دو وضعیت تا حد ممکن کم شود تا مردم احساس کنند که عدالت اجرا شده است. وی ادامه داد: اقدامات فناورانه موجب تسهیل اجرای عدالت و حفظ کرامت مردم می‌شود و از مؤثر‌ترین اقدامات دوران تحول است. رئیسی با بیان اینکه ۴ میلیون از مراجعه مردم به دادگستری‌ها کاسته شده، اظهار داشت: در نتیجه افتتاح و عملیاتی شدن پروژه‌های فناورانه در دستگاه قضایی به میزان ۴ میلیون مراجعه به دادگستری‌ها کاسته شده و این امر علاوه بر تسهیل و تسریع دسترسی مردم به عدالت سبب حفظ کرامت آن‌ها نیز می‌شود و این امر از محوری‌ترین اهداف حرکت به سمت قوه قضائیه هوشمند است.
افزایش سرعت، دقت و شفافیت از ویژگی‌های کار فناورانه
رئیس قوه قضائیه با بیان اینکه افزایش سرعت، دقت و شفافیت از ویژگی‌های کار فناورانه است، گفت: ۷۰ درصد سند تحول در راستای گسترش فناوری است؛ در واقع سند تحول سندی فناورانه پایه است که به موجب آن دسترسی به عدالت برای همگان تسهیل می‌شود. وی افزایش تعامل الکترونیکی میان قوه قضائیه و سایر دستگاه‌ها به ویژه نیروی انتظامی را از نتایج و اهداف حرکت به سمت قوه قضائیه هوشمند دانست و افزود: باید از مراجعات زحمت آور برای مردم و همکاران کاسته شود. رئیسی خاطرنشان کرد: این موضوع تعامل الکترونیک میان دستگاه قضا و سایر دستگاه‌ها، حتماً در جهت اجرای سریع احکام و دسترسی قضات به وضعیت افراد را می‌تواند تسهیل کند و این هم در جهت ارتقای رضایتمندی مردم است. رئیس دستگاه قضا پیشگیری از وقوع جرم را از اهداف مهم دوره تحول دانست و افزود: پیشگیری از وقوع جرم از مواردی است که در قانون اساسی به عنوان وظایف قوه قضائیه تأکید شده و در پرتو گسترش کار فناوری می‌تواند مؤثر باشد.
استفاده از هوش قضایی برای دادرسی‌ها
رئیسی اظهار داشت: استفاده از هوش قضایی برای دادرسی‌های سریع بسیار توانسته است مؤثر باشد. اکنون دادگاه‌های برخط در سراسر کشور فعال شده و آثار بسیار خوبی داشته است؛ دسترسی مردم راحت شده و این دادرسی‌های بر خط و فعالی که در سراسر کشور انجام می‌شود و دادرسی‌های الکترونیک که صورت می‌گیرد در جهت تسهیل امور بسیار می‌تواند مؤثر باشد. رئیس دستگاه قضایی افزود: شفاف‌سازی‌ها حتما می‌تواند از وقوع فساد و روابط ناسالم پیشگیری کند. شفافیت هر چقدر بیشتر شود، روابط ناسالم کاهش می‌یابد و زمینه‌های بروز فساد را از بین می‌برد.
رئیسی با اشاره به حذف ۲ میلیون مراجعه به دستگاه‌های مختلف برای گرفتن استعلام‌ها افزود: این موضوع از برکات کاری است که انجام شده و جای قدردانی از همکاران عزیز دارد. لازم است که مردم نسبت به دستگاه‌ها نظر دهند و نسبت به رفتار قاضی و کارمند اظهار نظر کنند. رئیس قوه قضائیه با تأکید بر اخذ نظر و سنجش میزان رضایتمندی مردم اظهار داشت: ۳ میلیون از جامعه آماری (مردم) که عزیزان اعلام کردند نظر دادند و حدود ۷۰ درصد اعلام رضایت کردند. به دنبال کاهش هزینه‌های اجتماعی و افزایش سرمایه اجتماعی هستیم. وی تصریح کرد: اینکه ما بخواهیم نظر دهیم که چه کار کردیم به نظر من اهمیت آن زیاد نیست و اهمیت آن است که خود مردم و کسانی که به دادگستری‌ها مراجعه می‌کنند بگویند که قاضی، کارمند و نیرویی که با آن‌ها ارتباط برقرار کرد آیا واقعاً کار را درست انجام داد یا کار را با بروکراسی اداری و پیچیدگی‌هایی که موجب نارضایتی‌هایی شد دنبال کرد.
رئیسی با اشاره به استفاده از پابند‌های الکترونیک گفت: پابند‌های الکترونیک که یک تأسیس قانونی است تاکنون آنچنان که شایسته است مورد عنایت واقع نشده و امروز آمار‌ها حاکی از آن است که استفاده از این تأسیس قانونی افزایش یافته و این موضوع در بازاجتماعی کردن مجرمان مؤثر است.
رئیس دستگاه قضا با بیان اینکه استعلام‌های مالی از مشکلات جدی مردم و دادگستری‌ها بود، افزود: این استعلام‌ها امروز سریع و برخط انجام می‌شود و تسهیل‌گر اجرای احکام دادگاه‌ها است. وی با اشاره به نقش دیوان عدالت اداری در نظارت بر همه آرا و اتقان آرای صادره در محاکم گفت: راه‌اندازی داشبورد فعال در دیوان عدالت اداری باعث می‌شود تا این دیوان بتواند طبق قانون اساسی نظارت به همه آرای صادره داشته باشد و استفاده از سامانه‌ها و امکانات فناورانه کاملاً می‌تواند برای نظارت بر دادرسی و اتقان آرا فعال شود. رئیس قوه قضائیه با تأکید بر همکاری دستگاه قضا و نیروی انتظامی اظهارداشت: مسئله کشیک و فعالیت در ساعات غیراداری بسیار مهم است که از آن غفلت کردیم و این موضوع منجر به نقص در رسیدگی‌ها می‌شود، اما اگر اطلاعات کامل باشد بسیار در پرونده‌ها و رسیدگی‌ها مؤثر است. رئیسی ساختمان‌ها و فناوری را دو محور کرامت مردم دانست و گفت: فعال شدن ۵۰ مرکز پزشکی قانونی که عمدتاً در مناطق محروم دایر شده‌اند در راستای خدمت رسانی به مردم عزیز کشور بسیار اثرگذار است و باید این رویه استمرار داشته باشد.
بیرون بردن زندان‌ها از کالبد‌های شهری
رئیس قوه قضائیه با اشاره به موضوع بیرون بردن زندان‌ها از کالبد‌های شهری افزود: بیرون بردن زندان‌ها از کالبد‌های شهری امری است که در زمره تأکید قانونگذار است و ما نیز به عنوان مجری قانون در این راستا اقدام کردیم و باید باز هم تلاش بیشتری کنیم تا هر چه می‌شود زندان‌ها را از کالبد شهری بیرون بیاوریم و در حاشیه شهر‌ها قرار دهیم؛ اقدامی که در این راستا در استان ایلام صورت گرفته قابل تقدیر است. رئیسی با اشاره به احداث ساختمان‌های دادگستری در استان‌های یزد، هرمزگان و گیلان ضمن قدردانی از دست اندرکاران این اقدامات گفت: ایجاد ساختمان‌ها و مراکز جدید دادگستری هم به حفظ کرامت مردم و ارباب رجوع می‌انجامد و هم دسترسی مردم به عدالت را تسهیل و تسریع می‌گرداند. رئیس قوه قضائیه با بیان اینکه پیگیری کار تحول در دستگاه قضایی از ضروریات است، گفت: قوه قضائیه نیازمند یک تحول بود و این تحول باید دنبال شود و یقین دارم با همکاران خوبی که در ستاد و استان‌ها در دستگاه قضایی داریم این حرکت تحولی به دست مدیران باکفایت دنبال می‌شود.
آثار بسیار خوب اجرای سند تحول
رئیسی با بیان اینکه افزایش سرمایه اجتماعی و اعتماد عمومی از آثار حرکت تحولی در دستگاه قضایی است، افزود: اجرای سند تحول آثار بسیار خوبی داشته و بخشی از مفاد سند تحول عملیاتی شده و تا پایان سال ۱۴۰۰ نیز پیش‌بینی شده تا بخش باقی مانده آن اجرایی شود. رئیس دستگاه قضا از اقدامات و تلاش‌ها و زحمات همه قضات و همکاران قضایی به ویژه عیسی زارع پور رئیس مرکز فناوری اطلاعات قوه قضائیه که شبانه روز مشغول کار و خدمت رسانی هستند، قدردانی کرد.