به گزارش«رهوا».جمهوری اسلامی ایران بالاخره پس از ۱۶ سال به عضویت دائم سازمان همکاری شانگ‌های درآمد. سازمان همکاری شانگ‌های سازمانی میان‌دولتی است که برای همکاری‌های چندجانبه امنیتی، اقتصادی و فرهنگی در سال ۲۰۰۱ از سوی رهبران چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان و ازبکستان پایه‌گذاری شد. پذیرش چهار کشور مغولستان، ایران، هند و پاکستان در سال ۲۰۰۵ به عنوان اعضای ناظر از جمله اقدامات مهم این سازمان بود. چهار سال پیش هند و پاکستان هر دو به عضویت دائم این سازمان درآمدند. سال ۲۰۰۹ ایران تقاضای عضویت دائم در این سازمان داده بود که در اجلاس رأی نیاورد. وزارت خارجه تاجیکستان که کشورش میزبان این اجلاس است دو روز پیش اعلام کرده بود که روند پذیرش جمهوری اسلامی ایران در سازمان همکاری شانگ‌های (SCO) در پایان این نشست آغاز می‌شود. دیروز، اما این اتفاق تاریخی رقم خورد تا جمهوری اسلامی ایران به عضویت بزرگ‌ترین باشگاه اقتصادی جهان در شرق درآید. سازمان همکاری شانگ‌های با توجه به حضور دو عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل، نیمی از جمعیت جهان، حضور سه کشور گروه بریکس، حجم اقتصادی ۲۳ هزار میلیارد دلاری و تجارت داخلی بیش از ۳۰۰ میلیارد دلاری، از ظرفیت بالایی برای مبادلات اقتصادی ایران با این سازمان برخوردار است.

دکتر ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور کشورمان که به دعوت رسمی رئیس‌جمهور تاجیکستان به عنوان رئیس دوره‌ای سازمان همکاری شانگ‌های و به منظور شرکت در اجلاس سران این سازمان به این کشور سفر کرده است، دیروز طی سخنانی در این اجلاس، از همه اعضا برای عضویت دائمی ایران اسلامی تشکر کرد. رئیس‌جمهور سخنان خود را با تشکر از امامعلی رحمان رئیس‌جمهور تاجیکستان به خاطر میزبانی شایسته از نشست آغاز کرد و فرا رسیدن بیستمین سالگرد تأسیس سازمان همکاری شانگ‌های را به تمامی اعضای تبریک گفت و ابراز امیدواری کرد این سازمان در ادامه نیز مسیر بالنده خود را که موجب شده است در مدتی کوتاه جایگاه منطقه‌ای و بین‌المللی ممتازی را کسب نماید، تداوم بخشد.
رئیس‌جمهور با بیان این نکته که توسعه فرهنگی، دستور کار اول همکاری بین کشور‌های صاحب تمدن است، افزود: «بخش عمده خزانه فرهنگ و معنویت جهان در آسیا قرار دارد. آسیا مهد تمدن بشری است و قلب تپنده آن در چین، هند، تاجیکستان و ایران فرهنگ‌ساز بوده است. فرهنگ و تمدن آسیایی همیشه با همگنی، صبر، ادب، احترام متقابل و خیرخواهی و در یک کلام، حکمت و عدالت همراه بوده است. بزرگ‌ترین ادیان ابراهیمی در آسیا بوده‌اند.»
او سپس از معنویت، به عنوان نیاز همیشگی بشریت و گمشده انسان امروز یاد و تصریح کرد: «بحران معنویت زیرساخت همه بحران‌های جهان است. انحصارگرایی، خشونت و نقض حقوق بشر جلوه‌هایی از پیامد‌های دوری از معنویت است» رئیسی سپس اضافه کرد که ایران می‌تواند نقش مهمی در توسعه منطقه‌گرایی فرهنگی ایفا کند.
تقویت سیاست همسایگی، دستور کار دولت سیزدهم
رئیس‌جمهور در ادامه از چند‌جانبه‌گرایی و سیاست همسایگی به عنوان جهت‌گیری سیاست خارجی خود در رقابت‌های انتخاباتی یاد کرد و گفت: «زمانی که من ریاست جمهوری اسلامی را عهده‌دار شدم، جهت‌گیری سیاست خارجی خود را تمرکز بر «چندجانبه‌گرایی اقتصادی» و تقویت «سیاست همسایگی» به معنی وسیع آن و تقویت حضور در سازمان‌های منطقه‌ای معرفی کردم. ترکیب دو ابتکار اوراسیایی و جاده – کمربند می‌تواند تحقق عینی‌بخشی از این رویکرد باشد و ظرفیت‌های عظیم جمهوری اسلامی ایران به لحاظ ژئوپلتیک، جمعیت، انرژی، حمل و نقل، نیروی انسانی، و از همه مهم‌تر معنویت، فرهنگ و تمدن می‌تواند تحرک معناداری به این چشم‌انداز ببخشد. این منطقه در طول تاریخ پیوستگی شگرفی داشته است و احیای این پیوستگی از کارویژه‌های پیمان شانگ‌های و مورد تأکید جمهوی اسلامی ایران است. آسیا سرزمینی غنی از تمدن‌ها و ارزش‌هاست. نقش‌آفرینی آسیا در عرصه بین‌الملل نیازمند حفظ تجانس بین ملت‌ها و تمدن‌های خود است. ایران تجانس بین ملت‌ها و تمدن‌های آسیایی را تقویت می‌کند.»
رئیسی با بیان اینکه جهان وارد دوران جدیدی شده و سلطه‌طلبی و یکجانبه‌گرایی رو به زوال است تصریح کرد: «نظام بین‌الملل به سوی چند قطبی شدن و بازتوزیع قدرت به سود کشور‌های مستقل، در حال تغییر است. در شرایط کنونی صلح و امنیت جهانی از ناحیه سلطه طلبی و چالش‌هایی همچون تروریسم، افراط‌گرایی و جدایی‌طلبی در معرض تهدید قرار دارد؛ تهدید‌هایی که طیف وسیعی از کشور‌های جهان و به‌ویژه اعضا و شرکای سازمان همکاری شانگ‌های را هدف قرار داده است. آسیا همچون گذشته‌های نه چندان دور در کانون تغییرات جهانی قرار دارد. حفظ و تقویت صلح در این پهنه گسترده، نه یک انتخاب بلکه یک ضرورت است. سازمان همکاری شانگ‌های و «روح حاکم بر آن» یعنی اعتماد متقابل، منافع مشترک، برابری، رایزنی مشترک، احترام به تنوع فرهنگی و توسعه مشترک، ابزار کلیدی در راستای حفظ صلح در قرن ۲۱ است.»
نقش ایران در تقویت صلح و توسعه منطقه
وی تأکید کرد: «صلح و توسعه از مسیر همکاری و هماهنگی کشور‌های کلیدی این منطقه حاصل می‌شود. در این مسیر، شکل‌دهی و تقویت پیوند‌های زیرساختی میان کشور‌های مختلف اهمیت و ضرورت دارد. ابتکار کمربند – راه، اتحادیه اقتصادی اوراسیا و کریدور شمال – جنوب به عنوان طرح‌های کلیدی در حوزه اتصالات زیرساختی می‌توانند در تقویت منافع مشترک کشور‌های در حال توسعه و تقویت صلح در این منطقه نقش ایفا نمایند. این پروژه‌ها نه رقیب، بلکه مکمل یکدیگرند.» رئیس‌جمهور در این خصوص از ایران به عنوان حلقه وصل سه طرح زیرساختی فوق یاد کرد و گفت: «ایران می‌تواند از طریق کریدور شمال – جنوب حلقه وصل جنوب و شمال اورسیا باشد و آسیای مرکزی و روسیه را به هند پیوند دهد. کریدور شمال-جنوب می‌تواند زیرساخت سخت همگرایی در قالب «اوراسیای بزرگ» را تقویت نماید. ایران در مسیر یکی از کریدور‌های ابتکار کمربند و راه، یعنی کریدور چین- آسیای مرکزی -غرب آسیا قرار دارد و می‌تواند پیوند‌دهنده شرق و غرب اوراسیا باشد. همچنین بندر بزرگ چابهار ایران ظرفیت تبدیل شدن به مرکز تبادلات چندین کشور عضو و همسایه را به نحو ویژه دارد که با همت اعضا می‌تواند به نمادی از همکاری همه اعضای سازمان شانگ‌های باشد.»
رئیسی با تأکید بر اینکه سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران همواره مبتنی بر مشارکت فعال در سازمان‌های بین‌المللی، چندجانبه‌گرایی و مخالفت با یکجانبه‌گرایی بر پایه عدالت، همکاری، احترام متقابل و ضرورت ایفای نقش سازنده در مواجهه با چالش‌های بین‌المللی و منطقه‌ای بوده است، افزود: «امروز نظام بین‌الملل با چالش‌ها و مشکلات متعددی رو به روست که حل آن‌ها توسط یک دولت به تنهایی امکانپذیر نیست. چالش اول، همه‌گیری کرونا است که نه تنها سلامت ملت‌های جهان را هدف قرار داده بلکه پیامد‌های اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و امنیتی قابل توجهی نیز در بر داشته است. ما از تلاش‌های اعضای سازمان شانگهای، به‌خصوص چین و روسیه و هند، برای کمک به واکسیناسیون جهانی تشکر می‌کنیم و آن را در راستای کمک به روح همکاری در عرصه بین‌الملل ارزیابی می‌دانیم. هرگونه اختلال در روند کمک به سلامت انسان‌ها از طریق واکسیناسیون جهانی به بهانه تحریم، ضد حقوق بشر و جنایت علیه بشریت است. حل این مشکل، شدیداً نیازمند همکاری بین‌المللی است و اعضای پیمان شانگ‌های ظرفیت فراوانی را در این زمینه دارند و جمهوری اسلامی ایران حاضر است در این زمینه فعالانه همکاری کند.»
ضرورت مقابله سازمان شانگ‌های با تروریسم اقتصادی
رئیس‌جمهور سپس از تحریم یا تروریسم اقتصادی، به عنوان چالش دیگری که به مهم‌ترین ابزار سلطه طلبان برای تحمیل اراده به دیگران بدل شده است، یاد کرد و گفت: «تحریم یا تروریسم اقتصادی از موانع کلیدی پیشبرد همگرایی منطقه‌ای محسوب می‌شود. سازمان همکاری شانگ‌های به طراحی ساختار‌ها و مکانیسم‌های مقابله جمعی با تحریم نیاز دارد. تحریم‌های یکجانبه تنها علیه یک کشور نیست بلکه همانگونه که در سال‌های اخیر روشن شده تعداد بیشتری از کشور‌های مستقل به‌ویژه اعضای سازمان را در بر می‌گیرد. طراحی مکانیسم‌های مقابله جمعی با تحریم‌های یکجانبه در قالب این سازمان اهمیت و ضرورت دارد. از سوی دیگر، ناامنی مخل توسعه و پیشرفت و تروریسم مانع رشد اقتصادی پایدار است. جمهوری اسلامی ایران با سابقه بیش از ۴۰ سال تقابل و مبارزه بی‌امان با تروریسم و افراط‌گرایی، خدمات شایسته‌ای برای تحقق صلح و عدالت در منطقه غرب آسیا انجام داده است. ما هم پیمان عراق و سوریه در تقابل با داعش و سایر جریان‌های تروریستی بوده‌ایم. شراکت راهبردی ایران و روسیه در مبارزه با تروریسم و افراط‌گرایی در سوریه، تجربه‌ای ارزشمند و الگویی موفق برای همکاری با سایر شرکای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای در آینده است. اینجانب دست همکاری برای تحقق صلح و هم پیمانی برای مبارزه با تروریسم و افراط گرایی به سوی همه دولت‌های مشارکت‌کننده در این اجلاس دراز می‌کنم. ما نیازمند اقدام جمعی برای تأمین امنیت و عدالت به عنوان زیرساخت‌های اصلی توسعه و پیشرفت هستیم. متأسفانه بیش از دو دهه مبارزه نمایشی امریکا با تروریسم در افغانستان و عراق، موجب از دست رفتن فرصت‌های فراوان این دو کشور در تأمین امنیت و رفاه برای ملت‌های خود گردید. امریکا چند سال است که این الگوی ناموفق را به سوریه نیز صادر کرده است. مراکز حضور و تحرک نیرو‌های امریکا در سوریه، از ناامن‌ترین و بی‌ثبات‌ترین مناطق این کشور است. جمهوری اسلامی ایران معتقد به امنیت مشترک است و امنیت را تفکیک شده نمی‌داند. راه تأمین امنیت مشترک، راه بومی است که صرفاً با مشارکت قدرت‌های منطقه‌ای و بدون مداخله خارجی امکانپذیر است.»
حمایت ایران از دولت فراگیر در افغانستان
رئیس‌جمهور سپس همکاران خود در اجلاس را خطاب قرار داد و تحولات افغانستان را مورد توجه قرار داد: «مسئولیت وضعیت ایجاد شده در افغانستان، تماماً بر عهده امریکا و کشور‌های همکار او در این مدت است. اما ما کشور‌های منطقه بایستی شرایطی را فراهم کنیم تا مردم افغانستان بتوانند بر مشکلات خود چیره شوند و مسیری را برای آینده‌ای مطمئن ترسیم کنند. از نظر جمهوری اسلامی، این مهم تنها از طریق کمک کشور‌های منطقه به مشارکت مؤثر همه اقوام در حاکمیت آینده افغانستان محقق خواهد شد.»
تهدید و فشار، پای دیپلماسی را سست می‌کند و دست آن را می‌بندد
رئیس شورای عالی امنیت ملی گریزی هم به مسئله هسته‌ای کشور زد و گفت: «تأمین حقوق ملت ایران در حوزه برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای، تضمین منافع مشترک کشور‌های در حال توسعه است. هیچ موضوعی نمی‌تواند فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ایران را که در چارچوب مقررات بین‌المللی انجام می‌شود، دچار توقف نماید. دیپلماسی یکی از ابزار‌های تأمین منافع ملی کشورهاست، ولی دیپلماسی زمانی کارآمد است که همه طرف‌ها در عمل به آن پایبند باشند. تهدید و فشار، پای دیپلماسی را سست می‌کند و دست آن را می‌بندد. متأسفانه برخی طرف‌ها با استفاده از ابزار تهدید و فشار تصور می‌کنند می‌توانند دیپلماسی را به نفع خود رقم بزنند، در حالی که با این ترفند عملاَ دیپلماسی را از میدان به در می‌کنند و آن را از کارایی می‌اندازند. جمهوری اسلامی ایران رفع تحریم‌ها را حق تردیدناپذیر ملت ایران می‌داند و هر فرایندی که خلاف این حق باشد را در راستای منافع ملت ایران نمی‌داند. جمهوری اسلامی ایران ضمن احترام به رفتار مستقل کشور‌های عضو سازمان همکاری شانگ‌های و به رسمیت نشناختن تحریم‌های ظالمانه یکجانبه امریکا و عدم پیروی از سیاست‌های تحریمی غیرقانونی این کشور، تقویت همکاری‌های دوجانبه را به ویژه در عرصه اقتصادی عامل مهمی در ارتقای نقش راهبردی سازمان همکاری شانگ‌های در اقتصاد جهانی می‌داند.»
بخش پایانی سخنان رئیسی به ضرورت همکاری اعضای سازمان در حوزه‌های زیست محیطی و تشکر دوباره از میزبان و چین و روسیه اختصاص داشت. او گفت: «لازم می‌دانم، توجه اعضای سازمان را به ضرورت همکاری در موضوعات محیط زیستی در موضوعاتی مثل رشد فناوری، همکاری‌های پساکرونا، امنیت سایبری، دیپلماسی مردمی و ارتباط قوی با مردم و برخورد سازمان یافته با جرایم سازمان یافته با مواد مخدر و تروریسم اعلام نمایم. معتقدم اعضای سازمان شانگ‌های با اعتماد به پیشینه ریشه دار تمدنی خود می‌توانند روش‌های موجود برای دستیابی و گسترش صلح و امنیت را بر مبنای دیپلماسی و تعامل همه‌جانبه مبتنی بر عدالت و معنویت استوار نمایند. بار دیگر از رئیس‌جمهور محترم تاجیکستان تشکر و قدردانی می‌نمایم. برای دولت و مردم این کشور آرزوی سعادت و بهروزی دارم و ریاست کشور ازبکستان را بر این سازمان تبریک عرض می‌کنم و در پایان یکبار دیگر از همه اعضای محترم برای عضویت دائم جمهوری اسلامی ایران صمیمانه قدردانی و تشکر می‌کنم. از رئیس‌جمهور محترم تاجیکستان، رئیس‌جمهور محترم روسیه آقای پوتین و رئیس‌جمهور محترم چین صمیمانه تشکر و قدردانی می‌نمایم.»
رئیس‌جمهور در حاشیه اجلاس شانگ‌های در دیدار‌های دوجانبه با سران کشور‌های قزاقستان، ارمنستان، ازبکستان و پاکستان، بر تقویت روابط و گسترش همکاری‌های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و امنیتی تأکید کرد.
تضمین امنیت سرمایه‌گذاری ایرانیان خارج
دکتر رئیسی همچنین، شامگاه پنج شنبه با حضور در اجتماع ایرانیان مقیم در سفارت ایران، با بیان اینکه ایرانیان در هر جای دنیا سفیران ایران و نماد عظمت کشور هستند، گفت: اگر چه دشمن سعی کرده در مسیر پیشرفت ملت ایران مانع ایجاد کند، اما ملت ایران نشان داده با عزم و اراده‌ای راسخ همه موانع را از سر راه رشد و تعالی خود کنار می‌زند. رئیس‌جمهور ایرانیان خارج از کشور را فرصت و ظرفیتی گرانبها در مسیر پیشرفت ایران اسلامی توصیف کرد و افزود: «ایرانیان عزیز خارج از کشور همواره تلاش کرده‌اند، میهن شان را در حوزه‌های اقتصادی، علمی، فنی و مهندسی از داشته‌ها و توانمندی‌های‌شان بهره‌مند کنند.» رئیس‌جمهور، با بیان اینکه امروز بستر برای سرمایه‌گذاری ایرانیان خارج از کشور در بخش‌های مختلف مهیاست و امنیت سرمایه و سرمایه‌گذار کاملاً تضمین شده است، خاطرنشان کرد: «امنیت «سرمایه‌گذاری» در گرو امنیت «سرمایه» و امنیت «سرمایه‌گذار» است که هر دو در دولت سیزدهم تضمین شده است و زمینه سرمایه‌گذاری ایرانیان در داخل کشور را به طرق مختلف از جمله تسهیل و تسریع صدور مجوز‌ها فراهم کرده و از فعالیت شرکت‌های ایرانی در خارج از کشور حمایت می‌کنیم.»

نمای نزدیک
ایران نهمین عضو اصلی سازمان همکاری شانگ‌های
در پایان بیست و یکمین نشست سران سازمان شانگ‌های که در دو شنبه پایتخت تاجیکستان برگزار شد، سران هشت کشور عضو اصلی سازمان نظر موافق خود را با تبدیل عضویت جمهوری اسلامی ایران از عضو ناظر به عضو اصلی اعلام و اسناد مربوط به آن را امضا کردند. بر این اساس فرایند فنی تبدیل عضویت ایران به عنوان یکی از اعضای اصلی سازمان آغاز شده و کشورمان از این پس به عنوان عضو اصلی این سازمان مهم منطقه‌ای با کشور‌های عضو همکاری و تعامل خواهد داشت.