یه گزارش«رهوا».برای نخستین‌بار در کشور، محققان دانشگاه اصفهان پس از سه سال آزمایش موفق به ساخت استخوان مصنوعی شدند. این فناوری، بیماران گرفتار پوکی استخوان، سرطان استخوان، ضایعات استخوانی و تصادفات را از جراحی‌های متعدد بی‌نیاز می‌کند.

براساس آمار‌های انجمن ارتوپدی کشور فقط در سال گذشته بیش از ۸۰ هزار جراحی استخوان در کشور انجام شده‌است. نبود استخوان مصنوعی موجب طولانی‌تر شدن دوران نقاهت بیماران می‌شود و در موارد حاد هم واردات نمونه خارجی استخوان پیچیدگی‌های زیادی دارد.
دردسر‌های جراحی پروتز
در حال حاضر بسیاری از افرادی که جراحی ارتوپدی انجام می‌دهند برای جوش خوردن استخوان آسیب‌دیده مجبور به برداشتن بخشی از استخوان قسمت دیگری از بدن خود و پیوند زدن آن به نقطه آسیب‌دیده هستند.
ضمن اینکه در بخش عمده‌ای از جراحی‌ها هم از پروتز استفاده می‌شود. ساختار پروتز‌ها هم به شکلی است که ماندگاری چند ساله و طولانی مدت داشته باشند. گاهی اوقات استخوانی که به پروتز وصل شده دچار مشکل می‌شود و عملکرد پروتز را دچار اختلال می‌کند. در این موارد باید عمل تعویض مجدد پروتز انجام شود که برای بیمار دردسر‌های زیادی به همراه دارد.
این مشکلات فقط با استخوان مصنوعی برطرف می‌شود که تاکنون به دلیل نبود آن در داخل کشور، دستیابی به آن هم بسیار سخت بود، اما محققان اصفهانی بر این مشکل غلبه کردند.
سوغات شوم حوادث رانندگی و حوادث ناشی از کار
ساخت استخوان مصنوعی از سوی محققان رشته بیومکانیک محقق‌شده که زیرشاخه‌ای از مهندسی پزشکی محسوب می‌شود.
حوادث رانندگی و حوادث ناشی از کار مهم‌ترین ایجادکننده‌های ضایعات استخوانی برای بیماران هستند. برخی از این ضایعات با جراحی‌های ساده ارتوپدی ترمیم می‌شوند، اما برخی دیگر حتی با جاگذاری پروتز هم درمان نمی‌شوند و باید اقدامات جراحی‌های پیشرفته روی آن‌ها صورت بگیرد. سرطان‌ها، تومور‌ها و بیماری‌های مادرزادی هم برای درمان ضایعات استخوانی نیازمند استخوان مصنوعی هستند.
ساخت نخستین استخوان مصنوعی ایرانی از سال ۹۷ با همکاری دانشگاه‌های اصفهان و پلی‌تکنیک به مسئولیت فنی دکتر خندان و دکتر شیخ بهایی و با همکاری دکتر حسین اکبری اقدم، دکتر رضا شکرانی و دکتر زهرا ترک پورآغاز و در سال گذشته وارد مرحله تست حیوانی شد. در نهایت با ورود به مرحله انسانی و صدور مجوز مراکز ذیصلاح و ثبت اختراع و تأمین شدن بودجه، این دستاورد مهم محقق شد.
دستیابی محققان به فرمول داربست استخوانی
دکتر رضا شکرانی در خصوص مراحل دستیابی به این اختراع به خبرگزاری صدا و سیما گفت: پیش از این، نقص‌های استخوانی وسیع که ناشی از سرطان‌ها و شکستگی‌های استخوانی بود، با برداشتن بافت استخوان از جای دیگر بدن ترمیم می‌شد که به مشکلاتی، چون عفونت، ناهماهنگی ناحیه پر و برداشت شده و وارد شدن خدشه به زیبایی بدن بعد از جراحی منجر می‌شد.
وی افزود: محققان اصفهانی با استفاده از پرینتر سه بعدی و با تولید داربست‌های استخوانی توانستند این مشکلات را برطرف کنند و در حقیقت، داربستی برای تشکیل سلول‌های استخوانی خود فرد برای ترمیم و درمان بیماری به دست آمد. استاد دانشگاه اصفهان ادامه داد: تیم پژوهشی ما مدت‌های طولانی روی ساختار استخوان انسانی تحقیق و آزمایش کردند تا در نهایت فرمول مناسبی برای تولید داربست استخوانی به دست آورند. ما از روش‌های متعددی برای دست یافتن به اختراع خود استفاده کردیم که در استخوان‌های مصنوعی وارداتی هم وجود ندارد. در این محصول جدید از پروتئین انسانی استفاده شده و در نتیجه مشکل شکستگی بافت استخوانی در عملکرد ماده از بین رفته‌است.
معجزه‌ای برای بیماران مسن
شکرانی با بیان اینکه در دنیا سه روش برای ترمیم ضایعات استخوانی وجود دارد، گفت: روش اول اتوژن است که از استخوان بیمار برای ترمیم ضایعه کمک گرفته می‌شود. تحمل جراحی و درد طولانی از عوارض این روش است. روش دیگر آلوژن است که از جسد، استخوان را برای ترمیم به‌کار می‌گیرند، این روش، خطر انتقال آنتی‌ژن‌ها را به همراه دارد. روش سوم هم استفاده از زیست‌ماده یا همین استخوان مصنوعی است که محققان جوان کشور با استفاده از تجارب دیگر کشور‌ها و آزمایش‌های مفصل در دانشکده‌های فنی و دانشگاه علوم پزشکی به آن دست یافتند. گفتنی است بیمارانی که سن بالایی دارند و دچار آسیب استخوانی می‌شوند، مجبور به تحمل چندین عمل جراحی ارتوپد هستند. برداشتن استخوان از بخشی از بدن و پیوند آن به ناحیه آسیب‌دیده، برای افرادی با سن بالا مناسب نیست. به همین دلیل درصد قابل‌توجهی از این بیماران معمولاً دچار عوارض دراز مدت چنین جراحی‌هایی می‌شوند در حالی که استخوان مصنوعی می‌تواند مشکل این بیماران را برطرف کند.