به گزارش«رهوا».مارجوری کوهن استاد ممتاز بازنشسته در مدرسه حقوق توماس جفرسون سن‌دیه‌گو، رئیس سابق اتحادیه وکلای آمریکا، معاون دبیرکل انجمن بین‌المللی وکلای دموکراتیک و عضو شورای مشورتی کهنه‌سربازان متعهد به صلح است. وی برای برخی از رسانه‌های ضدجنگ در آمریکا مانند تروث‌اوت، تروث‌دیگ و کانسرتیوم‌نیوز مطلب می‌نویسد. دکتر کوهنْ نویسنده کتاب هواپیما‌های بدون سرنشین و کشتار هدفمند: مسائل حقوقی، اخلاقی و ژئوپلیتیک است. باتوجه به تخصص ایشان در حوزه تروریسم دولتی آمریکا، به‌ویژه رویکرد اتخاذی رؤسای‌جمهور اخیر آمریکا در استفاده از هواپیما‌های بدون سرنشین برای کشتار هدفمند مخالفان خود در سایر کشورها، به سراغ ایشان رفتیم تا درباره ابعاد حقوقی ترور سپهبد شهید حاج قاسم سلیمانی سؤالاتی را مطرح کنیم. آنچه در ادامه می‌آید، متن گفتگو با این استاد برجسته و وکیل بین‌المللی است که در اختیار مخاطبین قرار می‌گیرد.

به عنوان اولین پرسش، ترور افسر عالی‌رتبه نظامی یک کشور از سوی یک دولت متخاصم از منظر قوانین بین‌الملل چه حکمی دارد؟

منشور سازمان ملل متحد همه کشور‌های عضو را ملزم به این کرده است که اختلافات خود را با استفاده از دیپلماسی و به‌طور مسالمت‌آمیز حل کنند. یک کشور نمی‌تواند از نیروی نظامی علیه کشوری دیگر استفاده کند، مگر در دفاع از خود یا با تأیید شورای امنیت سازمان ملل. از آنجا که ایران حمله‌ای مسلحانه علیه ایالات متحده ترتیب نداده بود، ایالات متحده نمی‌تواند ادعا کند قاسم سلیمانی را در دفاع از خود کشته است. شورای امنیت سازمان ملل هم اجازه آن را صادر نکرده بود. علاوه بر این، به‌موجب پرونده کارولین، دفاع از خود لازم است «فوری و فراگیر باشد؛ به‌نحوی‌که راهی دیگر (جز حمله نظامی) و مجالی برای تأمل وجود نداشته باشد.» ازآنجاکه هیچ مدرکی وجود نداشت که نشان دهد ایران در تدارک حمله‌ای قریب‌الوقوع به ایالات متحده یا نظامیان آمریکایی است، ترور سلیمانی الزامات پرونده کارولین را برآورده نکرد؛ بنابراین به موجب قوانین بین‌المللی غیرقانونی بود.

پرسش بعدی من این است که اقدام ترامپ در دستور به ترور فرمانده سپاه قدس ایران از منظر قوانین داخلی ایالات متحده چگونه است؟

ترور سلیمانی «قانون قدرت‌های جنگی» ایالات متحده را نقض کرد. این قانون به رئیس‌جمهور اجازه می‌دهد نیرو‌های مسلح آمریکا را تنها پس از اعلام جنگ توسط کنگره، یا در «وضعیت اضطراری ملی ایجادشده به‌موجب حمله به ایالات متحده، قلمرو یا اموال آن، یا نیرو‌های مسلح ایالات متحده»، یا هنگام صدور «مجوز قانونی خاص» مانند «مجوز استفاده از نیروی نظامی» وارد درگیری‌های مسلحانه یا جنگ قریب‌الوقوع کند. [درحالی‌که]ایران به ایالات متحده حمله نکرده بود یا نیرو‌های مسلح ایالات متحده و کنگره به ایران اعلام جنگ نکرده بودند یا مجوز استفاده از نیرو‌های آمریکایی ایالات متحده علیه اهداف ایران صادر نشده بود. بنابراین، ترور سلیمانی قانون قدر ت‌های جنگی را رعایت نکرده بود.

در بیانیه پنتاگون که پس از حمله منتشر شد، گفته شده است ترور ژنرال سلیمانی به فرمان رئیس‌جمهور ایالات متحده و به‌منظور «بازدارندگی از حملات آینده ایران» صورت گرفته است. پرسش این است که آیا فرمان ترور ترامپ شامل مبحث قانونی دفاع از خود میشود؟

بازدارندگی شرط دفاع از خود را تحت منشور سازمان ملل متحد برآورده نمی‌کند. ترور سلیمانی در پاسخ به حمله مسلحانه ایران به آمریکا انجام نشد؛ پس واجد قانون دفاع از خود نمی‌شود. علاوه بر این، بازدارندگی، فوری نیست؛ بنابراین بازهم به موجب پرونده کارولین، این ترور قانونی نبود.

تلاش مایک پنس برای ربط دادن ژنرال سلیمانی به حملات یازده سپتامبر را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

جورج دابلیو بوش به‌دروغ سعی کرد صدام حسین را دخیل در حملات یازده سپتامبر نشان دهد تا جنگ غیرقانونی خود را با عراق توجیه کند. همین‌طور، هیچ مدرکی وجود ندارد که ارتباط سلیمانی با حملات یازده سپتامبر را نشان دهد. بنابراین، از «مجوز استفاده از قوای نظامی» مصوب سال ۲۰۰۱، که به رئیس‌جمهور اجازه می‌داد علیه کسانی که در برنامه‌ریزی و اجرای حملات یازده سپتامبر نقش داشته‌اند، به قوه قهریه متوسل شود، نمی‌توان برای توجیه ترور سلیمانی استفاده کرد.

آیا می‌توان ترامپ را به‌دلیل ارتکاب جنایت جنگی محاکمه کرد؟

طبق اساسنامه رم (اساسنامه دیوان کیفری بین‌المللی)، ترامپ مرتکب جرم تجاوز علیه ایران شده است. دو مبنا برای پیگرد قانونی ترامپ به جرم تجاوز وجود دارد:

اولاً، تجاوز عبارت است از «بمباران نیرو‌های مسلح یک کشور علیه قلمرو کشور دیگر یا استفاده از هر نوع سلاح توسط یک کشور علیه قلمرو یک کشور دیگر». نیرو‌های مسلح ایالات متحده حمله‌ای موشکی را در عراق مرتکب شدند.

ثانیاً، تجاوز عبارت است از «استفاده از نیرو‌های مسلح یک کشور که در قلمرو کشوری دیگر با توافق کشور پذیرنده قرار دارند، برخلاف شروط وضع‌شده در آن توافق‌نامه یا هرگونه تمدید حضور آن‌ها در چنین سرزمینی پس از خاتمه توافق‌نامه». دولت عراق اظهار داشت که حمله پهپادی‌ای که باعث کشته شدن سلیمانی شد، شرایط توافق برای استقرار نیرو‌های آمریکایی در عراق را نقض کرده است.

به نظر شما آیا ترور ژنرال سلیمانی به ترامپ کمک خواهد کرد تا بتواند بار دیگر وارد کاخ سفید شود؟

باید منتظر ماند و دید، ولی از آنجا که بیشتر آمریکایی‌ها مخالف رویکردی هستند که ترامپ در قبال ایران در پیش گرفته، این واقعه به ترامپ کمک نخواهد کرد.