به گزارش«رهوا».همه می دانیم که قدرت نظامی روسیه با اوکراین قابل مقایسه نیست و در همین ساعات اندک از شروع حمله روسیه به اوکراین، نیروهای روسی و نیروهای تحت حمایت این کشور توانسته اند پیشرفت های قابل توجهی داشته و از منطقه جدایی طلب دونبال نیز فرارتر بروند. دولت اوکراین از مردم خود خواسته که هر کسی که توان دفاع دارد مسلح شود و این موضوع به خوبی ضعف نظامی اوکراین در مقایسه با نیروهای گسترده، آموزش دیده و مجهز روسی را نشان می دهد.

روسیه دومین قدرت نظامی برتر جهان است در حالی که اوکراین رتبه بیست و دوم را در اختیار دارد و سی سال پیش نیز بیشتر تسلیحات پیشرفته و قدرتمند خود از جمله بمب های هسته ایش را تحویل روسیه داده است. اما در شرایطی که تنها چند ساعت از حمله همه جانبه روسیه به اوکراین و زیرساخت های نظامی آن می گذرد، سوال بسیاری این است که قدرت نظامی دو کشور چگونه است و آیا اوکراین توان مقاومت در برابر حمله روسیه را دارد یا خیر. در ادامه به این سوال پاسخ خواهیم داد.

لئونید اوستالتسف یک سرباز سابق ۳۵ ساله اهل اوکراین است که  یک پیتزافروشی زنجیره ای محبوب در اوکراین به نام وترانو را مدیریت می کند. او پیش از این برای کشورش علیه نیروهای روسی و جدایی طلب در شرق اوکراین جنگیده و اکنون می گوید که مشتاق است بار دیگر به خاطر کشورش سلاح به دست بگیرد. روی دیوار شعبه مرکزی پیتزافروشی زنجیره ایش در کیف، نشان ها و مدال های او نصب شده و در قسمت دیگری از دیوار نقشه اوکراین با استفاده از پوکه خمپاره ترسیم شده است. روی میز کار او سلاح های مدرن در کنار عکس فرزندانش قرار دارند.

اوستالتسف در این باره می گوید: «وقتی در جولای ۲۰۱۴ برای نبرد به ارتش پیوستم، یونیفرمم را خودم خریدم، کفش های نیوبالانس پوشیدم و دوستانم اعلام آمادگی کردند که برایم جلیقه ضد گلوله بخرند. در طی یک سال تمام آموزش نظامی پیش از جنگ، تنها دو بار تیراندازی کرده و هر بار شش گلوله شلیک کرده بودم. آموزش ها چنان ضعیف بود که باید در گوگل در مورد چگونگی راه اندازی یک ایست بازرسی جستجو می کردم تا خودم و دوستانم در تیراندازی دشمن کشته نشویم… اما خنده دار نیست. اکنون شرایط خیلی فرق کرده است».

اوایل هفته جاری دولت ایالات متحده اعلام کرد که روسیه در آستانه حمله ای مرگبار به اوکراین قرار دارد که شامل حمله به پایتخت اوکراین، کیف، نیز خواهد بود، شهری که بیش از ۲.۸ میلیون جمعیت دارد. اما اوایل روز پنج شنبه بود که ولادیمیر پوتین، رییس جمهور روسیه به طور رسمی شروع عملیات نظامی در اوکراین را اعلام کرد. روسیه در طی روزهای گذشته نیروهای نظامی اش را وارد مناطق جمهوری های خود خوانده شرق اوکراین، دونتسک و لوهانسک، کرد و قرارداد صلح موسوم به معاهده مینسک که سال ۲۰۱۴ منعقد شده بود را زیر پا گذاشت.

وقتی نیروهای روسی در سال ۲۰۱۴ به اوکراین حمله کرده و منطقه کریمه را تصرف و به خاک روسیه ملحق کردند، ارتش اوکراین در چنان شرایط بغرنجی به سر می برد که مشاوران و متحدان غربی شان به آن ها توصیه کردند به مقاومت کردن برای بازپس گیری کریمه فکر هم نکنند، تصمیمی که هنوز هم باورش برای بسیاری از فرماندهان ارشد نظامی اوکراین سخت است. وقتی نبرد بین نیروهای روسی و شبه نظامیان جدایی طلب شرق اوکراین از یک طرف و نیروهای اوکراین از طرف دیگر درگرفت، فرماندهان اوکراینی غافلگیر شده و به سرعت بخش های زیادی از منطقه دونباس را از دست دادند. بیشتر سربازان و نیروهای داوطلب لباس های نظامی نداشته و از سلاح های قدیمی دوران اتحاد جماهیر شوروی استفاده می کردند.

ارتش اوکراین آن زمان تنها ۶,۰۰۰ نیروی آماده مبارزه داشت که آموزش چندانی نیز دریافت نکرده بودند. بیشتر نیروهایی که در ماه های ابتدایی نبرد دونبال شرکت کردند، یگان های داوطلب بودند. اوستالتسف می گوید: «سربازان ما نظافتچی و نقاش بودند، نه سرباز. در کشور من، دولت ما بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی تقریباً همه چیز را فروخته است. به مدت یک سال در خدمت ارتش بودم و مبارزه ارتش با روس ها در سال ۲۰۱۴ را به خوبی می شناسم. هیچ چیز بلد نبودیم. مردان و زنان در یونیفرم های خیلی نامناسب بودند بدون تجربه جنگ یا مهارت های مفید که بتواند در میدان نبرد به آن ها کمک کند». جدایی طلبان منطقه دونباس اما توسط نیروهای روسی حمایت شده و از سلاح های سنگین مدرن برخوردار بودند. این تجهیزات شامل تانک ها و سیستم های موشکی بالستیک مانند لانچر موشک سطح به هوای BUK بود که هواپیمای مسافربری MH17 خطوط هوایی مالزی را در جولای ۲۰۱۴ در آسمان شرق اوکراین ساقط کرد.

در فوریه ۲۰۱۵، بعد از شکستی سنگین از نیروهای روسی و شبه نظامیان شرق اوکراین در نبرد دبالتسف، پترو پروشنکو رییس جمهور وقت اوکراین ناچار شد تا معاهده مینسک را امضا کند که در آن بر تشکیل مناطق مستقل و خودمختاری در بخش های شرقی لوهانسک و دونتسک پذیرفته شده بود، معاهده ای که استقلال سیاسی اوکراین در تصمیم گیری در مورد سیاست های خارجی اش را به شدت تحت تاثیر نفوذ روسیه قرار می داد.

اما هشت سال نبرد در دونبال باعث شد سرمایه گذاری گسترده ای در مدرن سازی نیروهای نظامی اوکراین صورت گیرد و تغییرات بزرگی در ساختار فرماندهی نظامی این کشور باعث شده که به استانداردهای ناتو نزدیک شود. آموزش سربازان نیز بهبود یافته و بسیاری از آن ها تجربه جنگ را در نبردهای شرق این کشور دارند. اوستالتسف در این باره نیز می گوید: «اکنون ما ارتشی کاملاً متفاوت هستیم. ما چیزی داریم که تقریباً هیچ ارتش دیگری در جهان ندارد: ما تجربه نبرد داریم و می دانیم که نبرد با یک دشمن قوی تر چگونه است، جایی که چیزی ندارید جز اینکه باید بجنگید زیرا این خاک شماست».

مقایسه قدرت نیروی زمینی روسیه با نیروی زمینی اوکراین

از زمان وقوع جنگ در اوکراین، این کشور هزینه های دفاعی خود را دو برابر کرده و به ۳.۴ تولید ناخالص داخلی خود رسانده و اکنون حدود ۲۵۰,۰۰۰ سرباز مسلح و یک میلیون سرباز رزرو دارد. در طرف دیگر، روسیه حدود ۹۰۰,۰۰۰ سرباز در تمام شاخه های ارتش خود دارد و نزدیک به ۲۰۰,۰۰۰ نفر از آن ها در ماه های اخیر به مرزهای اوکراین اعزام شده اند که اکنون برخی از آن ها وارد اوکراین نیز شده اند.

سخت افزار نظامی اوکراین نیز در سال های اخیر بسیار بهبود یافته است. متحدان غربی اوکراین سیستم های قوی و پیشرفته ای مانند موشک های ضد تانک دوش پرتاب ژاولین و موشک های ضد هوایی دوش پرتاب در اختیار این کشور قرار داده اند. اما بزرگ ترین دارایی ارتش اوکراین، پهپادهای بیرقدار تی بی ۲ این کشور است که از ترکیه خریداری کرده اند. آذربایجان با استفاده از این پهپادهای پیشرفته توانست در عرض کمتر از یک ماه نبرد سال ۲۰۲۰ در منطقه ناگورنو-قره باغ را پیروز شود. در صورتی که حمله روسیه به اوکراین تنها به منطقه دونباس محدود شود، امکان تجهیز شدن نیروهای نظامی اوکراین برای بازپس گیری مناطق اشغال شده وجود دارد. اما به نظر نمی رسد این تجهیزات بتواند مسیر جنگ را تغییر دهند زیر ارتش روسیه به سیستم های دفاع ضدهوایی کوتاه برد از جمله سیستم های جمینگ مجهز بوده و می توانند ارتباط بین کنترل کننده و پهپادهای اوکراینی را قطع کنند.

جاستین برانک، کارشناس نظامی موسسه خدمات متحد سلطنتی در لندن می گوید: «با توجه به استعداد نیروهای روسی که در اطراف اوکراین مستقر شده اند، محاصره کردن کیف در عرض ۳۶ تا ۷۲ ساعت محتمل است. اگر قرار بود نیروهای زمینی را مقابل یکدیگر قرار دهیم بدون شک نتایج مثبت تری برای اوکراینی ها رخ می داد. اما این روش مبارزه نیروهای نظامی روسی در این نبرد نخواهد بود. نقطه قوت نیروهای روسی عموماً در آتش دوربرد دقیق، موشک های بالستیک، اهداف زیرساختی و بمبارن شهرهاست». به دلیل قدرت هوایی برتر و مطلق روسیه بر اوکراین، امکان حرکت دادن نیروهای اوکراینی در مرز دونباس عملاً غیرممکن است و در صورتی که پناهگاه های خود را ترک کنند، به سرعت با حمله هوایی ویرانگر هواپیماهای روسی مواجه خواهند شد.

شاید تنها امید اوکراینی ها این باشد که برای مبارزات شهری آماده اند، جایی که نبرد برای روس ها بسیار سخت تر از زمین های باز است و نیروی هوایی و موشک های برد بلند روسی نمی توانند نقش تعیین کننده ای داشته باشند. اوستالتسف می گوید :«برای شکست روسیه به موشک نیاز داریم، توپخانه و نیروی راکتی کافی نداریم. اگر روسیه بدون نیروی هوایی به کشور ما حمله کند، شانسی ندارند. اگر از نیروی هوایی استفاده کنند، برای ما خیلی بد خواهد بود. اما اگر بخواهند شهرها را بگیرند، باید از هر چیزی که دارند استفاده کنند. آن گاه نه ارتش، بلکه ارتش مردمی نیز برای مبارزه با آن ها آماده خواهد بود».

نیروی هوایی اوکراین در مقابل نیروی هوایی روسیه

نیروی هوایی اوکراین تنها ۶۹ جنگنده آماده عملیات دارد که شامل ۴۳ فرونده جنگنده-بمب افکن میگ ۲۹ میکویان -گورویج و ۲۶ فورند جنگنده سوخوی سو-۲۷ است. تمامی این جنگنده ها در دوران اتحاد جماهیر شوروی ساخته شده و پس از فروپاشی شوروی به این کشور به ارث رسیده اند. بدین ترتیب تمام جنگنده های اوکراینی دستکم ۳۱ سال عمر داشته و این کشور هرگز نتوانسته هواپیمای جنگی مدرنی خریداری کند. دولت اوکراین در سال های اخیر برخی نوسازی ها را در سیستم های ناوبری و کامپیوتری جنگنده های خود به انجام رساند. همچنین این کشور در سال ۲۰۲۰ طرحی را تصویب کرد که بر اساس آن تا سال ۲۰۳۵ بیش از ۱۲ میلیارد دلار صرف خرید هواپیماهای نظامی جدید از کشورهای عضو ناتو می کرد.

روسیه اما نیروی هوایی بسیار بزرگ تر و مدرن تری دارد. بر اساس آخرین آمارها، روسیه بیش از ۱,۰۰۰ فروند جنگنده و بمب افکن دارد. اگر چه بسیاری از این هواپیماهای نظامی قدیمی هستند اما روسیه بسیاری از آن ها را به سیستم های جدید مجهز کرده است. برای مثال، روسیه ۳۵۰ فروند سوخوی-۲۷ دارد که بسیاری از آن ها از نمونه های مدرن هستند. این جنگنده ها، برخلاف نمونه های در اختیار اوکراین، دارای رادارهای هوا به هوای بسیار قدرتمند، سیستم ناوبری بسیار مدرن و سیستم های هوا به هوا و هوا به زمین پیشرفته است. قدرت هوایی روسیه به هواپیماهای جنگی اش محدود نیست و انی کشور سیستم های موشکص سطح به هوای دوربرد اس ۴۰۰ را نیز در نزدیکی مرزهای خود با اوکراین و بلاروس نیز مستقر کرده است.

سامانه اس ۴۰۰ معادل سیستم موشکی پاتریوت آمریکا است که توانایی ساقط کردن هواپیماها، پهپادها، موشک های کروز و حتی موشک های بالستیک را نیز داراست. برد این سیستم دفاع موشکی حداکثر ۲۴۸ مایل بوده و می تواند همزمان با ماندن در خاک روسیه، با حمله احتمالی هواپیماهای اوکراینی نیز مقابله کند. هلیکوپترهای تهاجمی روسیه نیز در مرز اوکراین به کار گرفته شده و در اطراف شهر کیف در حال شلیک به اهداف زمینی مشاهده شده اند. موشک های بالستیک تاکتیکی روسیه، به ویژه موشک برد کوتاه اسکندر نیز می تواند مراکز فرماندهی و کنترل اوکراین، دپوهای تجهیزاتی، نقاط دیده بانی و البته پایگاه های هوایی این کشور را نابود کنند.

بر اساس گزارش وال استریت ژورنال، یگان های اسکندر روسیه که در خود روسیه، بلاروس و کریمه مستقر شده اند می توانند در عرض یک ساعت بیش از ۴۴۸ موشک اسکندر را به خاک اوکراین شلیک کنند و به ۹۵ درصد از خاک اوکراین دسترسی دارند. موشک اسکندر-ام بیش از ۳۱۰ مایل برد داشته و به کلاهک متعارف ۱.۵۴۳ پوندی بسیار انفجاری یا کلاهک هسته ای مجهز است و دقت آن نیز نزدیک به ۵ متر است. بدین ترتیب به نظر می رسد که نیروی هوایی اوکراین در صورت وارد عمل شدن در همان ۲۴ ساعت اولیه جنگ قائله را واگذار کند و تنها عامل متعادل کردن این نبرد، ورود ناتو خواهد بود که بسیار غیرمحتمل به نظر می رسد.

در حال حاضر ناتو نیروهای خود را در همسایگان اوکراین مانند رومانی، لهستان، لیتوان، استونی و لتونی مستقر کرده است اما به دلیل اینکه اوکراین عضو ناتو نیست بعدی خواهد بود که کشورهای غربی وارد مقابله نظامی با روسیه شوند. در صورتی که ناتو وارد عمل شده یا اوکراین به طور کامل به اشغال روسیه درآید، امکان وقوع جنگ جهانی سوم نیز وجود دارد زیرا هر دو طرف از اوکراین به عنوان جبهه ای برای به عقب راندن طرف مقابل استفاده کرده اند.