به گزارش«رهوا».پاسخ «نه» بی‌تعارف وزارت خارجه امریکا به پیشنهاد ظریف درباره بازگشت «همزمان» به تعهدات نشان می‌دهد صرفاً توسعه برنامه هسته‌ای می‌تواند امریکا را مجبور به اجرای تعهداتش کند. ظاهراً این بار هم نه دیپلماسی ظریف، که سانتریفیوژ‌های ایران است که دولت امریکا را مجبور خواهد کرد به اجرای مؤثر تعهدات برجامی برگردد. وزیر امور خارجه بعد از چند روز اصرار روی موضع «اول امریکا»، سه شنبه از موضع خود عدول و اعلام کرد دو طرف می‌توانند نوعی «مکانیسم همزمان» اجرای تعهدات را به کار بگیرند، به این معنی که همزمان که امریکا به برجام و تعهداتش برمی گردد، ایران هم تعهدات تعدیل شده خود را از سر بگیرد. اما سخنگوی وزارت خارجه امریکا یک «نه» رو راست به ظریف گفته و تأکید کرده که واشنگتن، برای بازگشت «همزمان و هماهنگ» به برجام آمادگی ندارد. همزمان با درگرفتن این دیپلماسی تقابلی که روس‌ها آن را «آتش خودبینی و بلندپروازی‌های بی‌ثمر» در واشنگتن توصیف کرده‌اند، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، گزارش جدید خود را منتشر کرد که می‌گوید ایران غنی‌سازی اورانیوم را با سانتریفیوژ‌های پیشرفته در نطنز آغاز کرده است.

دیپلمات‌های اتحادیه اروپایی به الجزیره گفته‌اند که تماس‌های اولیه با کشور‌های عضو برجام و دولت جو بایدن درباره بازگرداندن توافق هسته‌ای به مسیر اصلی آن شروع شده است. تصور‌ها بر این است که شروع این مذاکرات، نتیجه سیگنال‌های دیپلماتیک است که این روز‌ها از تهران به پایتخت‌های اروپایی و البته واشنگتن ارسال می‌شود، به خصوص که دیروز محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه برای دومین بار پیشنهاد «همزمانی» بازگشت به تعهدات را تکرار کرد و با اشاره به مصاحبه‌اش با کریستین امانپور در توئیتر نوشت که هماهنگ‌کننده کمیسیون مشترک می‌تواند قدم‌ها را در مشورت با ایران و امریکا هماهنگ کند. ظریف نوشته است: «به کریستین امانپور از شبکه سی‌ان‌ان گفتم ایالات متحده از برجام خارج شد و آن را نقض کرد. اما ایران تنها اقدامات جبرانی انجام داد.»

چرخشی که باعث تکاپوی غرب می‌شود

برخلاف تصور اما، چیزی که باعث تکاپوی مذاکراتی در اروپا و امریکا شده، نه پیشنهاد‌های وزیر امور خارجه، که چرخش سانتریفیوژ‌های ایرانی است که حالا سرعت و شدتی بیشتر از قبل گرفته‌اند. صدای امریکا اواخر روز سه شنبه به گزارش جدید آژانس اشاره کرده که که ایران سانتریفیوژ‌های جدید خود را در نطنز نصب کرده است. رویترز می‌گوید گزارشی را که دیده‌بان هسته‌ای سازمان ملل به کشور‌های عضو ارائه داده، رؤیت کرده که در آن آمده ایران غنی‌سازی اورانیوم را با زنجیره دوم سانتریفیوژ‌های پیش رفته IR-۲m در سایت نطنز آغاز کرده است. ضمن اینکه آژانس راستی‌آزمایی کرده که نصب زنجیره دوم از سه زنجیره IR-۲m پیش‌تر اشاره شده در شرف تکمیل است و نصب زنجیره سوم آغاز شده است. همین باعث شد که «آنتونی بلینکن» وزیر امور خارجه امریکا روز دوشنبه، حتی قبل از خبری شدن گزارش آژانس، زنگ‌ها را به صدا دربیاورد و به شبکه «ان‌بی‌سی» بگوید که ایران تنها چند ماه تا تولید مواد شکاف‌پذیر کافی برای ساخت یک سلاح هسته‌ای فاصله دارد و در صورتی که به لغو محدودیت‌های برجامی خود ادامه دهد، این زمان به چندین هفته کاهش می‌یابد. بلینکن همچنین از لزوم ارزیابی «تناقض تعهدات ایران با برجام» صحبت کرده و گفته که «مدتی طول می‌کشد که اگر تصمیم بگیرند به تبعیت برگردند و ما باید ابتدا راستی‌آزمایی کنیم که در حال تبعیت هستند.» علیرضا میریوسفی، سخنگوی نمایندگی ایران در سازمان ملل در واکنش به بلینکن گفته است: «ایران همچنان عضو شرکت‌کننده برجام است، اما ایالات متحده نیست. ارزیابی پایبندی ایران به تعهداتش -که گفته‌ایم می‌توانیم به سرعت از این اقدامات اصلاحی عقب‌نشینی کنیم- به ایالات متحده ربطی ندارد.»‌میریوسفی همچنین تأکید کرده که موضوعات غیر از برنامه هسته‌ای بخشی از مذاکرات برجام در سال ۲۰۱۵ نبوده است و در نتیجه «برنامه موشکی دفاعی ما برای مذاکره نیست.»

ایران به پیشنهاد ما رجوع کند!

دیروز سخنگوی وزارت خارجه امریکا از سرعت گرفتن برنامه هسته‌ای ایران ابراز نگرانی کرد و گفت: «لازم است با اضطرار عمل کنیم»، ولی در واکنش به پیشنهاد محمد جواد ظریف درباره «اجرای همزمان تعهدات» گفت که برای بازگشت «همزمان و هماهنگ» به برجام آمادگی ندارد و برای بازگشت واشنگتن به این توافق، ایران نخست باید به تعهدات خود ذیل برجام عمل کند. به گزارش الجزیره، «ند پرایس» سخنگوی وزارت خارجه امریکا با اشاره به اینکه موضع مقامات واشنگتن در قبال بازگشت امریکا به توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ با ایران تغییری نکرده است، گفت: «امریکا آماده گام برداشتن در مسیر دیپلماسی است اگر [یا بهتر بگوییم به شرط آنکه]تهران پایبندی کامل خود به این توافق هسته‌ای را از سر گیرد». وی تکرار کرد: «هرگاه صحبت از پیشنهاد‌هایی می‌شود که روی میز است، من تنها به پیشنهاد‌هایی رجوع می‌کنم که ما [امریکا]روی میز قرار داده‌ایم». او درباره صحبت‌های ظریف مبنی بر وساطت «جوزف بورل» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا برای تصمیم‌گیری درباره اینکه کدام کشور ابتدا باید به تعهدات برجامی خود بازگردد، اظهار داشت: «درخصوص استراتژی ما درباره برجام باید بگویم که [هدف]محدود کردن برنامه هسته‌ای ایران است. از ابتدا گفته‌ایم که با متحدان و شرکای خود مشورت نزدیکی خواهیم داشت.»

پرایس اضافه کرد: «ما همچنین با اعضای کنگره هم در حال مشورت هستیم، پس مشخص است که هنوز هیچ مباحثه‌ای با ایرانی‌ها نداشتم و انتظار هم ندارم تا زمانی که گام‌های اولیه برداشته شود، چنین کاری کنیم.» ظاهراً با ادامه رایزنی‌های دیپلماتیک درباره نحوه برگشتن واشنگتن به تعهدات برجامی، دو جریان متفاوت داخل ۱+۴ در حال شکل گرفتن است. میخاییل اولیانف، نماینده روسیه در آژانس دیروز در صفحه توئیترش نوشت: «امیدوارم این یک ارزیابی اشتباه باشد. اگرنه، شاهد آتش خودبینی و بلندپروازی‌های بی‌ثمر، اینکه طرف دیگر باید گام اول را بردارد، خواهیم بود. این مسیر به هیچ جا ختم نمی‌شود.» اولیانف ادامه داد: زمان آن برای امریکا و ایران فرا رسیده است که اقداماتی هماهنگ برای احیای اجرای کامل برجام (توافق هسته‌ای) بردارند. پکن نیز در این روند، ظاهراً در کنار ایران است، ولی اروپاییان موضعی متفاوت ابراز می‌کنند، به خصوص که منابع دیپلماتیک غربی از سفر رئیس‌جمهور فرانسه به عربستان برای بررسی پرونده توافق هسته‌ای ایران، آخرین تحولات در یمن و تشکیل دولت جدید در لبنان خبر می‌دهند. نشنال اینترست به پیش‌شرط‌هایی اشاره کرده که دولت بایدن برای ایران مطرح می‌کند و هشدار می‌دهد: «بایدن اکنون نمی‌تواند انتظار داشته باشد که ایران به توافقی سخت‌تر از برجام تن دهد. همچنین ایالات متحده نمی‌تواند انتظار داشته باشد که ایران موشک‌های خود را تسلیم کند. در خصوص منطقه، وضعیت برد- برد در یمن با خروج سعودی از باتلاق و پایان بمباران شهر‌های یمن و ارسال کمک‌های بشردوستانه حاصل می‌شود و ایران می‌تواند در پایان دادن به درگیری‌ها نقش داشته باشد. دولت بایدن می‌تواند مذاکرات منطقه‌ای را در آنجا آغاز کند و آن‌ها را توسعه دهد.»