به گزارش«رهوا».وقتی دمای هوا بالاتر می رود، همه به یک کولر فکر می کنند و چه چیزی بهتر از یک کولر گازی کارآمد؟! وقتی خبری از سیستم تهویه مطبوع نیست و کولر آبی نیز نمی تواند نیاز شما را برطرف کند، کولرهای گازی می توانند گزینه ای مقرون به صرفه و کم مصرف برای خنک کردن یک یا چند اتاق باشند. لازم به ذکر است که هر خانوار به طور متوسط ۱۱ درصد از هزینه های مصرف انرژی در فصل تابستان را به سیستم خنک کننده اختصاص می دهد که نشان از اهمیت کولرها در زندگی تابستانه خانوارها دارد. به همین دلیل انتخاب بهترین و مناسبت ترین کولر گازی با توجه به قیمت هایی سرسام آور امروزی بیش از پیش اهمیت پیدا می کند. کولر گازی های کوچک در خنک کردن یک اتاق مشکل خواهند داشت در حالی که کولر گازی های بزرگ تر خیلی زود همه جا را خنک می کند اما وقت کافی برای رفع رطوبت را ندارد که فضایی سرد و برفی را در خانه شما ایجاد می کند.

همچنین جدیدترین مدل های کولرهای گازی دارای پنل ها و نمایشگرهای دیجیتالی، تایمر، کنترل های از راه دور و حتی فن های هوشمندی هستند که به صورت اتوماتیک سرعت چرخش را برای تولید دمای مناسب و حفظ آن تعیین می کنند. کولرهای گازی معمولاً کم سروصداتر، کارآمدتر و حتی کم مصرف تر از بسیاری از کولرهای دیگر مانند کولرهای آبی بوده و نصب آن ها نیز بسیار ساده تر از قبل شده است. از این رو انتخاب کولر گازی مناسب نیاز به آشنایی نسبی با انواع کولرهای گازی، محیط خانه، شرایط آب و هوایی، بودجه و همچنین انتظاری که از کولر خود دارید خواهد داشت. در ادامه این مطلب می خواهیم شما را با اساسی ترین نکات در هنگام خرید کولر گازی آشنا کنیم.

انواع کولر گازی

به طور کلی کولر گازی ها به چهار دسته اصلی تقسیم می شوند که یک به یک به تشریح آن ها خواهیم پرداخت.

۱- کولرهای گازی پنجره ای

کولرهای گازی پنجره ای کولرهایی هستند که همانطور که از نامشان بر می آید روی پنجره سوار می شوند. این کولرها معمولاً حجیم هستند زیرا باید قطعات زیادی را در یک پکیج جای دهند. این موضوع همچنین بدان معناست که امکانات کمتری در این کولرها وجود دارد که ممکن است خریدار را نگران نماید. همچنین نکته دیگر اینکه کولرهای گازی پنجره ای به دلیل قابلیت ها و امکانات کمترشان نسبت به دیگر انواع کولرهای گازی، ارزان تر نیز هستند. نصب کردن این کولرها روی دیوار نیز امکان پذیر است اما برای این کار به دیواری بسیار قطور و محکم نیاز دارید که بتواند وزن سنگین این نوع کولر را تحمل نماید. مزایای کولرهای گازی پنجره ای این است که ارزان تر هستند، نصب آن ها ساده است، دارای ساختار مونولاک یا منفرد هستند و دیگر نیازی به نصب تجهیزات اضافی ندارید. از نقاط ضعف کولرهای گازی پنجره ای می تواند به سروصدای زیاد، داشتن کارآیی کمتر در مقایسه با دیگر انواع کولرهای گازی و مناسب بودن برای مکان های با محیط کم اشاره کرد. این کولرها برای خنک کردن اتاقی با مساحت کمتر از ۵۰ متر مربع مناسب هستند.

۲- کولرهای گازی اسپلیت یا دیواری

این کولرهای گازی از کولرهای گازی پنجره ای کاربردی تر بوده و به دلیل داشتن کمپرسور مجزا و دو تکه بودن به آن ها اسپلیت یا «مجزا» و «دو تکه» گفته می شود. در واقع کولرهای گازی اسپلیت از یک کمپرسور و یک سری کویل خارج کننده گرما در قالب یک واحد خارجی تشکیل شده اند که بیرون از خانه قرار می گیرد. ترمیم و نگهداری کولرهای گازی اسپلیت دشوارتر بوده و هزینه بیشتری نسبت به کولرهای گازی پنجره ای دارند. همچنین در مورد فاصله بین دو واحد بیرونی و خارجی این کولر محدودیت هایی وجود دارد که باید به آن ها توجه داشت. هر چه فاصله دو قطعه این کولرها بیشتر باشد، کارایی و راندمان کاری آن کمتر خواهد بود. بدین ترتیب می توان گفت که فاصله کمپرسور و مجموعه کویل ها می تواند حداکثر ۴۰ متر باشد و عایق کاری لوله های بین این دو از اهمیت زیادی برخوردار است.

همچنین برخی از این کولرها با عنوان مولتی اسپلیت شناخته می شوند که در آن ها دو یا چند واحد داخلی به یک واحد خارجی وصل شده و بدین ترتیب می توان از آن برای خنک کردن چندین اتاق نزدیک به هم استفاده کرد. کولرهای گازی کاستی نوعی از کولرهای اسپلیت هستند که در آن واحد داخلی روی سقف اتاق نصب می شود. از مزایای کولرهای گازی دیواری یا اسپلیت می توان به سروصدای کمتر، امکان نصب روی هر گونه دیوار و کارایی مناسب اشاره کرد در حالی که قیمت بالا، تعمیر و نگهداری و همچنین نصب دشوار، گرانقیمت بودن و خطر بالای نشست سیستم خنک کننده از نقاط ضعف آن به شمار می آیند.

۳- کولر گازی های پرتابل

این کولر گازی ها در واقع از یک واحد تشکیل شده و در صورت نیاز می توان آن ها را از اتاقی به اتاق دیگر منتقل کرد و کولرهای گازی پرتابل یا ایستاده دارای یک کانال انعطاف پدیر و بلندی هستند که می توان از طریق پنجره آن ها را به بیرون منتقل کرد تا گرما به بیرون راه یابد. این کولرها برای اتاق ها و فضاهایی مناسب هستند که امکان نصب کولرهای گازی اسپلیت در آن ها وجود ندارد یا نیاز به نقل مکان مکرر دارید. این کولرهای گازی به اندازه سیستم های اسپلیت کارایی ندارند اما از قیمت مناسب تری برخوردارند. کولرهای گازی پرتابل برای خنک کردن اتاق های با مساحت کمتر از ۳۰ متر مناسب هستند زیرا نسبت به کولرهای دیگر سرمادهی کمتری دارند.

۴- کولرهای گازی ایستاده

این نوع کولرهای گازی بسیار شبیه کولرهای گازی پرتابل هستند با این تفاوت که معمولاً دارای دو تکه خارجی و داخلی بوده و امکان جابجایی آن ها وجود ندارد. این کولرها از قدرت پرتاب هوای بالایی برخوردار بوده و سرمایش زیادی تولید می کنند که آن ها را به گزینه های مناسبی برای فضاهای بزرگ تبدیل کرده است. نقطه ضعف این کولرها نیز این است که فضای قابل توجهی را اشغال می کنند.

نکاتی که هنگام خرید کولر گازی باید به آن ها توجه داشت:

بعد از آنکه نوع کولر گازی مورد نیاز خود را مشخص کردید نوبت به انتخاب ویژگی های کولر می رسد که مهم ترین آن ها قدرت یا ظرفیت کولر است. کولرهای گازی مختلف دارای ظرفیت و قدرت مختلفی هستند که باید به آنها توجه داشت. در صورتی که کولری با ظرفیت کمتر از مقدار مورد نیاز انتخاب کنید به خنکی دلخواه نخواهید رسید و فشار زیادی به کولر گازی شما وارد خواهد شد. در آن سوی ماجرا اگر کولر گازی با قدرت و ظرفیت بیشتر از آنچه نیاز دارید انتخاب کنید، خانه شما به سرعت سرد شده اما رطوبت در آن باقی می ماند و انگار که زمستان برفی را در بیرون از خانه باشید و از همه مهم تر این که هزینه قبض برقتان به شدت بالا خواهد رفت. در مورد ظرفیت و قدرت اسپیلت از واحد BTU بر ساعت استفاده می شود که در واقع همان میزان سرمایش یک کولر گازی در واحد زمان است.

بی تی یو (BTU) واحد اندازه گیری انرژی گرمایی در تاسیسات برودتی و حرارتی است و هر BTU در واقع میزان گرمایی است که دمای یک پوند آب را در فشار یک اتمسفر یک درجه از ۶۰ درحه فارنهایت به ۶۱ درجه فارنهایت برساند. واحد BTU در واقع استاندارد اندازه‌گیری قدرت سرمادهی و گرمادهی در بریتانیا بوده  ولی معمولا در معرفی کولرها از عنوان ‌کردن این واحد صرفنظر کرده  و می‌گوییم یک کولر گازی ۱۵,۰۰۰ یا ۲۴.۰۰۰ است. این عدد به معنای مقدار سرمایی است که کولر گازی وارد محیط می کند و بسته به مساحت، شرایط آب و هوایی و نوع فضا متفاوت خواهد بود. هر چه محیط بزرگ تری داشته باشید باید ظرفیت کولر شما نیز به همان میزان بیشتر باشد.

۱۰,۰۰۰ (BTU  بر ساعت) برای مساحت های بین ۳۰ تا ۳۷ متر مربع

۱۲,۰۰۰ (BTU  بر ساعت) برای مساحت های بین ۳۷ تا ۵۰ متر مربع

۱۴۰۰۰ (BTU  بر ساعت) برای مساحت های بین ۵۰ تا ۶۵ متر مربع

۱۶,۰۰۰ (BTU  بر ساعت) برای مساحت های بین ۶۵ تا ۸۰ متر مربع

۱۸,۰۰۰ (BTU  بر ساعت) برای مساحت های بین ۸۰ تا ۱۰۰ متر مربع

۲۴,۰۰۰ (BTU  بر ساعت) برای مساحت های بین ۱۰۰ تا ۱۴۰ متر مربع

۲۸,۰۰۰ (BTU  بر ساعت) برای مساحت های بین ۱۶۰ تا ۲۰۰ متر مربع

عوامل موثر در تعیین ظرفیت کولر گازی

به طور کلی هر چه مساحت مکان مورد نظر بیشتر باشد باید از ظرفیت بالاتری استفاده کرد. اگر رفت و آمد در محیط زیاد باشد، این امر باعث می شود که رسیدن به دمای ثابت دشوارتر باشد و بدین ترتیب باید کولر گازی با ظرفیت بالاتری خرید. عایق بودن در و پنجره و دیگر منافذ نیز اهمیت زیادی دارد. نوع آب و هوا نیز در تعیین ظرفیت کولر گازی از اهمیت قابل توجهی برخوردار است. کولرهای گازی مناطق شرجی با کولرهای گازی مناسب مناطق گرم و خشک متفاوت هستند. بدین ترتیب کولر گازی مناسب مناطق شمالی کشور که شرجی هستند بسیار متفاوت از کولر گازی مناسب مناطق گرم و خشک مرکز کشور است.

به طور کلی هر چه شرایط آب و هوایی گرم تر باشد باید از کولری با ظرفیت بالاتر استفاده کرد. نکته دیگر تعداد ساکنان است و هر چه تعداد ساکنان بیشتر باشد باید کولری با ظرفیت بیشتر خرید. به طور معمول به ازای هر نفر باید ۶۰۰ BTU  بر ساعت بیشتر از ظرفیت مورد نظر برای خانه را در نظر داشت. در صورتی که محل مورد نظر آفتاب گیر بوده یا رو به آفتاب باشد نیز به ظرفیت کولر بیشتری نیاز خواهید داشت. ارتفاع سقف محل مورد نظر نیز بااهمیت بوده و هر چه ارتفاع آن از حد معمول ۲.۷ تا ۳ متر بیشتر باشد باید کولری با ظرفیت بیشتر خریداری نمود. برای آشپزخانه و جاهای دیگری که گرمای هوا در آن ها بیشتر است نیز نیاز به ظرفیت بیشتری خواهید داشت. گردش هوا در محل نیز عامل دیگری است که باید به آن توجه داشت.

نوع کمپرسور

موتور یا کمپرسور کولرهای گازی در واقع قطعه اصلی هر کولر و مهم ترین بخش آن به شمار می آید که باعث می شود انتخاب کمپرسور به مهم ترین بخش در خرید یک کولر گازی تبدیل شود. کولرهای گازی دارای کمپرسورها یا همان موتورهای مختلفی هستند که عبارتند از:

کمپرسور پیستونی (reciprocal): این کمپرسورها دارای پیستونی هستند که در داخل یک سیلندر قرار گرفته و از این پیستون برای فشرده کردن مبرد استفاده می شود. تولید نویز زیاد از نقاط ضعف این کمپرسورها بوده که به کمپرسورهای رفت و برگشتی هم مشهورند و ظرفیت آن ها معمولاٌ بین ۱۶,۰۰۰ تا ۳۷,۰۰۰ BTU  بر ساعت است. این کمپرسورها تحمل حرارت بالایی داشته و مصرف برق بالایی دارند و به طور کلی توان آن ها را می توان کم تا متوسط دانست.

کمپرسور روتاری یا موشکی: این روتورها دارای مکانیزم جابجایی مثبت و از نوع چرخشی هستند و معمولاً در مناطقی که فشار هوا بالاست، کمپرسورهای روتاری را به کمپرسورهای پیستونی ترجیح می دهند. این کمپرسورها ظرفیتی در حدود ۶۰۰۰ تا ۳۵۰۰۰ بی تی یو داشته و علاوه بر سروصدای کمتر، مصرف انرژی کمتری نیز در مقایسه با کمپرسورهای پیستونی دارند.

کمپرسور اسکرول (scroll): کمپرسورها که به کمپرسورهای مارپیچی نیز مشهور هستند با حرکت دو مارپیچ داخلی باعث فشرده شدن گاز می شوند و بدین ترتیب یکی از مارپیچ ها ثابت و یکی متحرک است که با حرکت حلزونی باعث فشرده شده گار می شوند. این مدل کمپرسورها بهترین و مقرون به صرفه ترین کمپرسورها هستند و بهترین عملکرد را دار می باشند. در مقایسه اما کمپرسور روتاری پراستفاده ترین کمپرسور در میان کمپرسورهای کولرهای گازی است.

کلاس های T1 , T2 , T3 در کمپرسورهای کولرهای گازی

این کلاس ها در واقع مربوط به شرایط آب و هوایی دارد. کمپرسورهای کلاس T1 مناسب مناطق با آب و هوای معتدل، کمپرسورهای کلاس T2 مناسب مناطق دارای آب و هوای خنک و کمپرسورهای کلاس T3 مناسب مناطق با آب و هوای گرم هستند.

نوع کویل یا سیم پیچ

نوع کویل یا سیم یک گزینه مهم دیگر در خرید کولرهای گازی است که کارآیی و راندمان کلی کولر گازی شما را مشخص خواهد کرد. کولرهای دارای کویل مسی دارای کارآیی بیشتری در زمینه انتقال گرما بوده، قدمت بالایی داشته اما قیمت بالاتری داشته و امکان خوردگی آن ها بالاست. کولرهای دارای کویل آلومینیومی اما دارای کارآیی کمتری در زمینه انتقال گرما بوده، عمر مفید کمتری داشته، امکان خوردگی بالایی داشته اما قیمت کمتری دارند.

کولرهای دارای اینورتر

اینورتر (inverter) در واقع قابلیتی است که جریان مستقیم را به جریان تناوبی تبدیل می کند. در کولرهای گازی، شما ابتدا توان جریان مستقیم را از سوکت برق گرفته و به جریان تناوبی تبدیل کرده و سپس دوباره برای موتور کمپرسور به جریان مستقیم تبدیل می کنید. در کولرهای گازی قدیمی این کار به یک شکل ثابت انجام می شد و بدین ترتیب کمپرسورها تنها در حالت روشن یا خاموش قرار می گرفتند. کولرهای دارای اینورتر اما بسیار پویاتر بوده و به صورت خودکار عمل می کنند. این قابلیت به آن ها امکان می دهد تا کمپرسور با توجه به شرایط محیطی (دمای محل) به شکلی کارآمد کار کرده و در هنگام خنک شدن محل به مقدار کافی، به جای خاموشی کامل با دورهای کمتری کار کند.

در واقع سیستم اینورتر یک نوع سیستم هوشمند است که به کولر گازی شما امکان می دهد در هنگام رسیدن دمای محیط به دمای مورد نظر، دیگر نیازی به خاموش کردن و روشن کردن مجدد نداشته و خودکار میزان کارکرد خود را با دمای محیط سازگار نماید. در کولرهای قدیمی، بعد از رسیدن دمای محیط به دمای تعیین شده، کولر به طور کامل خاموش شده و پس از بالا رفتن دما دوباره روشن می شد که مصرف انرژی بالایی را در پی داشت. اما در کولرهای دارای سیستم اینورتر، پس از رسیدن به دمای تنظیم شده، موتور خاموش نشده  بلکه دور آن کند می‌شود. بدین ترتیب کنترل دما در کولرهای دارای سیستم اینورتر بسیار موثرتر و کارآمدتر از کولرهای قدیمی بدون سیستم اینورتر است. با این وجود، رسیدن به دمای مطلب در کولرهای گازی دارای سیستم اینورتر زمان بیشتری طول خواهد کشید.

همچنین قیمت این کولرها و هزینه تعمیر آن ها نیز بیشتر است اما ظرفیت آن ها بسیار دقیق تر از کولرهای گازی بدون سیستم اینورتر بوده و بدین ترتیب می توانید با اطمینان ظرفیت مورد نظرتان را انتخاب کنید. سیستم اینورتر همچنین میزان برق مصرفی را تا ۶۰ درصد کاهش داده و قابل اطمینان تر است. به طور معمول به کولرهای گازی دارای اینورتر، اسپلیت می گویند.

داشتن فیلتر تصفیه هوا

فیلترها در واقع صافی های گرد و خاک در درون کولرهای گازی هستند که ذرات موجود در هوا را به دام انداخته و شبیه تصفیه کننده هوا در اولیه ترین تعاریف آن عمل می کنند که تاثیر زیادی ندارند. در واقع این فیلترها عموماً برای جلوگیری از کثیف شدن قطعات داخل کولر تعبیه شده اند و تاثیری در مقابل دود و ذرات بسیار ریز نخواهند داشت. کولرهای گازی فیلتردار دارای یک فیلتر مجزای قابل تعویض هستند و به ندرت در کولرهای گازی خانگی از فیلترهای پیشرفته استفاده می شود. در این گونه موارد باید به دنبال فیلترهایی باشید که باکتری ها را فیلتر می کنند. برخی از کولرهای گازی پیشرفته دارای فیلترهایی برای تصفیه هوا بر اساس یونیزاسیون یا قابلیت فوتوکاتالیکتیک هستند که البته کارایی فیلترهای HEPA را ندارند.

کولرهای گازی دارای سیکل برعکس ( reverse-cycle)

این کولرهای گازی در واقع کولرهایی هستند که علاوه بر سرما، گرما نیز تولید می کنند و بدین ترتیب گزینه های ارزان تری برای گرم ساختن خانه در طول زمستان و خنک ساختن آن در طول تابستان هستند. در حالت خنک کننده، سیستم کولر گازی،هوای گرم را از فضای داخل گرفته و به بیرون منتقل می کند و این کار از طریق گازهای سرد کننده در داخل لوله های متصل به واحدهای داخلی و خارجی صورت می گیرد. در ادامه واحد خارجی گرما را آزاد کرده و مادر سرد کننده سرد شده را به واحد داخلی پس می فرستد و این سیکل ادامه می یابد. در حالت بخاری نیز، این روند دقیقاً برعکس می شود تا هوای گرم از بیرون گرفته شده و به فضای داخل منتقل شود. هزینه کولرهای دارای سیکل برعکس در کل بیشتر از کولرهای تک سیکل است.

سرعت فن

فن کولرهای گازی با سرعت هوای خنک یا گرم را در داخل اتاق می چرخاند. در هنگام خرید کولر گازی باید به دنبال مدلی باشید که سرعت فن متفاوت و متعدد و گستره جریان هوای زیادی دارد. هر چه قدرت فن بیشتر باشد سروصدای آن نیز بیشتر خواهد بود. معمولاً قدرت فن ها بر اساس میزان پرتاب باد در نظر گلفته می شود که مطمئناً قدرت پرتاب بیشتر بهتر خواهد بود. حتی در برخی کولرهای گازی مدرن از تکنولوژی استفاده شده که باد را تنها در جهتی که ساکنان خانه نشسته اند می تاباند و زمانی که کسی جضور نداشته باشد، حداقل قدرت انتخاب می شود تا مصرف برق کاهش یابد.

داشتن کنترل از راه دور، داشتن حالت خواب، داشتن زمان سنج یا تایمر، داشتن سیستم گرمایشی، سیستم محافظ شوک الکتریکی، داشتن دکمه تنظیم خودکار، رطوبت گیر،پشه گیر، فیلتر هوا و سنسور حضور انسان نیز از عوامل موثر در خرید بهترین نوع کولر گازی هستند.